Аnkilоzlоvсhi spоndilоаrtrit
Ushbu o'quv-uslubiy qo'llanma tibbiyot oliy ta'lim muassasalari talabalari uchun "Ankilozlovchi spondiloartrit" mavzusida tayyorlangan. Unda kasallikning etiologiyasi, patogenezi, tasnifi, klinikasi, diagnostikasi, davolash usullari va zamonaviy yondashuvlar batafsil yoritilgan. Shuningdek, qo'llanmada kasallikni oldini olish choralari, bemorlarni dispanserizasiya qilish va reabilitatsiya masalalariga ham to'xtalib o'tilgan.
Asosiy mavzular
- Ankilozlovchi spondiloartrit: Umumiy ma'lumotlar: Ankilozlovchi spondiloartrit (ASA) - seronegativ spondiloartritlar (SNSA) guruhiga kiruvchi autoimmun kasallik bo'lib, asosan surunkali yallig'lanish bilan namoyon bo'ladi hamda erkaklarda ko'proq uchraydi. ASAning birlamchi simptomlari, ya'ni yallig'lanishli bel og'rig'i, ertalabki karaxtlik va umurtqa pog'onasining ankilozi 40 yoshgacha paydo bo'ladi.
- Ankilozlovchi spondiloartritning sabablari va rivojlanish mexanizmlari: Ankilozlovchi spondiloartritning sabablariga genetik moyillik, shu jumladan HLA-B27 geni, infeksiyalar va ayrim autoimmun jarayonlar kiradi. Kasallikning rivojlanishida sitokinlar (TNF-a, IL-17, IL-23) va boshqa yallig'lanish mediatorlarining o'rni katta.
- Ankilozlovchi spondiloartritning klinikasi va diagnostikasi: Kasallikning asosiy belgilari - bel va dumg'aza sohasida yallig'lanish xarakteridagi og'riq, ertalabki tortishish, umurtqa pog'onasining harakatining cheklanishi. Diagnostikasida rentgenologik tekshiruvlar (sakroileit), laborator tahlillar (HLA-B27), hamda klinik mezonlar muhim ahamiyatga ega.
- Ankilozlovchi spondiloartritni davolash usullari: Davolashda asosiy vazifa yallig'lanishni kamaytirish, og'riqni bartaraf etish, harakatni tiklash va kasallikning rivojlanishini sekinlashtirish hisoblanadi. Bunga NYAQVlar, bazisli dori vositalari (sulfasalazin, metotreksat), glukokortikosteroidlar, biologik preparatlar (infliksimab, rituksimab), fizioterapiya va sanator-kurort davosi kiradi.
- Ankilozlovchi spondiloartritda profilaktika va reabilitatsiya: Kasallikning oldini olish uchun aniq chora-tadbirlar mavjud emas, ammo jismoniy mashqlar, to'g'ri ovqatlanish, jismoniy faollikni oshirish va surunkali infeksiyalar o'choqlarini davolash tavsiya etiladi. Reabilitatsiya davrida jismoniy tarbiya, fizioterapiya va psixologik qo'llab-quvvatlash muhim rol o'ynaydi.