Ўзбек балладасининг назарий-поэтик таҳлили (ХХ асрнинг 70-90-йиллари мисолида)
Ushbu tadqiqot O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasida B2019.2.PhD/Fil808 raqamli ilmiy kengashining 2020-yilgi «Samarqand davlat universiteti»da tayyorlangan «Teoretik-poetik tahlili» diskertasiyasiga bag'ishlangan. Tadqiqotda o‘zbek balladasi janrining nazariy-poetik tahlili va ushbu janrning nazariy jihatdan o‘rganilishi, jumladan, XX asrning 70-90-yillaridagi o‘zbek balladachiligining rivojlanish tendensiyalari va uslubiy xususiyatlari ochib berilgan. Tadqiqotda shuningdek, O‘zbekiston Milliy telekompaniyasi, «Ma’naviyat va ma’rifat» telekanalidagi «Zamonaviy o‘zbek adabiyoti va Tog‘ay Murod ijodi» ko‘rsatuvi ssenariysi tayyorlanishida va «Kitob va kitobxonlik» mavzusidagi turkum dasturlar doirasida ham foydalanilgan.
Asosiy mavzular
- Diskertasiya tadqiqotining dolzarbligi va asosliligi: Jahon adabiyotshunosligida janrlar tarixi va nazariyasi bilan bog‘liq ilmiy masalalarning hal etilishiga doir tadqiqotlar orasida ballada janrining taraqqiyot tadriji, adabiy janrlar tasnifidagi o‘rni va roli, poetik xususiyatlari borasidagi izlanishlar salmoqli o‘rin egallaydi. Zamonaviy o‘zbek adabiyotida ballada janrining o‘ziga xos jihatlari va o‘rganilishi dolzarb masala hisoblanadi.
- Tadqiqotning obyekti va predmeti: Tadqiqot obyekti sifatida Abdulla Oripov, Usmon Azim, Azim Suyun, Sayar, Safar Barnoyev, Muhammad Yusuf, Iqbol Mirzo, Halima Ahmedova, Azam O‘ktam, Chori Avaz kabi shoirlarning liro-epik balladalarini tanlanishi, ularning nazariy-poetik tahlili asosida tadqiqot predmeti o‘zbek balladachiligining o‘ziga xos jihatlari, poetikasi va elementlari belgilangan.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Tadqiqotning ilmiy yangiligi shundaki, unda o‘zbek ballada janrining nazariy-poetik tahlili dastlabki marta ilmiy asoslangan, milliy mustaqillik mafkurasi nuqtai nazaridan yondashilgan. Shuningdek, zamonaviy o‘zbek she’riyatida ballada janrining o‘rni, uslubiy xususiyatlari va rivojlanish tendensiyalari aniqlangan.
- Tadqiqotning amaliy natijalari: Tadqiqot natijalari o‘zbek ballada janrining rivojlanishidagi milliy o‘ziga xoslikni, xususan, «Qasam dara», «Etikod» kabi asarlar misolida, zamonaviy o‘zbek she’riyatidagi eng yaxshi namunalar tahlil qilingan. Shuningdek, «Unutilgan» balladalar va «Jadid» shoirlarining asarlari ham tadqiqotga jalb etilgan.