Терпеноид, полифенол ва углеводларга мансуб ўсимлик моддаларининг паразитларга қарши ва пребиотик хусусиятларини фармакологик баҳолаш
Ushbu ish doktorlik dissertatsiyasi avtoreferati bo'lib, unda iste'mol qilinadigan tabiiy o'simlik moddalarining parazitlarga va ichak mikroflorasi buzilishiga ta'siri, ularning farmakologik va prebiotik xususiyatlari atroflicha o'rganilgan. Tadqiqotda terpenoid, polifenol va uglevodlarga mansub o'simlik moddalarining keng ko'lamli antielmintik, antiprotozoy va antibakterial ta'siri hamda ularning immunitetga ta'siri o'rganilgan. Tadqiqot natijalari asosida yangi, samarali va kam toksikli dorilar yaratilgan. Jumladan, «Ekdinoks» va «Alpek» kabi murakkab dorilarning yaratilishi va ularning amaliyotga tatbiqi bo'yicha muhim xulosalar berilgan. Bundan tashqari, ushbu tadqiqot O'zbekiston Respublikasida sog'liqni saqlash tizimini rivojlantirish va yangi farmatsevtika mahsulotlarini yaratish bo'yicha olib borilayotgan ishlarga hissa qo'shadi.
Asosiy mavzular
- Parazitlarga qarshi va prebiotik faollikni baholash: Tadqiqotda terpenoid, polifenol va uglevodlarga mansub o'simlik moddalarining parazitlarga qarshi va prebiotik ta'sirini o'rganish, ularning samaradorligini baholash va tibbiyot amaliyotida qo'llash imkoniyatlarini aniqlash asosiy maqsad qilib belgilangan. O'simliklardan ajratib olingan moddalarning turli parazitlarga, jumladan, gimenolepidoz, askaridoz va lyambliozga qarshi ta'siri aniqlangan. Shuningdek, ularning ichak mikroflorasiga ta'siri va immunitetga ta'siri ham o'rganilgan.
- Yangi dorilarni yaratish va ularning samaradorligini oshirish: Tadqiqot natijasida «Ekdinoks» (ekdisten + azinoks) va «Alpek» (albenzol + pektin) kabi yangi, murakkab ta'sirga ega bo'lgan dorilar yaratildi. Ushbu dorilar mavjud dorilardan samaradorligi va xavfsizligi bo'yicha ustun turadi. «Ekdinoks» jigarning metabolik faoliyatini yaxshilashga yordam beradi, «Alpek» esa parazitlarga qarshi samaradorligini oshiradi va jigarga salbiy ta'sirini kamaytiradi.
- Prebiotik moddalarning roli va qo'llanilishi: Ferula kuhistanica o'simligidan olingan pektin polisaxaridlari va arabinogalaktanning prebiotik faolligi o'rganilgan. Ushbu moddalar bifidobakteriyalar va laktobakteriyalarning o'sishi va rivojlanishini rag'batlantirishi, shuningdek, immunitetni mustahkamlashi aniqlangan. Bu esa yangi probiotik preparatlarni ishlab chiqishda muhim ahamiyat kasb etadi.