Mashina detallari

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta maxsus ta'lim vazirligi buyrug'i bilan Urganch Davlat Universitetida tayyorlangan bo'lib, Mehnat ta'limi kafedrasi tomonidan tuzilgan "Mashina detallari" fanidan ma'ruzalar matnlaridan iborat. Kitobda mashinasozlik asoslari, detallar va ularning mustahkamligi, tishli va tasmali uzatmalar, chervyakli uzatmalar, podshipniklar, rezbali va payvand birikmalari, shponkalash, shlitsalash kabi muhim mavzular chuqur yoritilgan. Har bir mavzu o'zining nazariy qismi, hisoblash usullari va savollar bilan boyitilgan.

Asosiy mavzular

KIRISh: Mashinasozlik san'ati va qishloq xo'jaligini taraqqiy ettirish uchun zarur bo'lgan texnikaviy baza yaratadi. Zamonaviy mashinalarni loyihalashda va yaratishda mashina detallari fanining ahamiyati, mashina turlari, detallar va uzellar haqida tushunchalar berilgan.
1-MA'RUZA: MASHINA DETALLARI UMUMIY MALUMOTLAR: Mashina detallariga qo'yiladigan asosiy talablar, ularning ishlash layoqati va uni ta'minlash omillari, ruxsat etilgan kuchlanish va uni aniqlash, mashinasozlikda ishlatiladigan asosiy materiallar va ularni tanlash masalari yoritilgan.
2-MA'RUZA: MEXANIK UZATMALAR: Mexanik uzatmalar va mexanizmlardagi uzatmalar, ularning turlari, kinematiakasi va kuchlanishlar, friksion uzatmalar, tasmali uzatmalar, tishli uzatmalar, chervyakli uzatmalar, planetar uzatmalar hamda vallar va o'qlar, podshipniklar, rezbali, payvand va shponkali birikmalar hamda ularning hisoblash usullari chuqur tahlil etilgan.
3-MA'RUZA: FRIKSIYON UZATMALAR: Friksiyon uzatmalar, ularning kinematiakasi va kuchlar, silindrik va konussimon g'ildirakli uzatmalar, ularning tishlari bo'yicha kuchlanishlar hamda ularning mustahkamligini hisoblash usullari yoritilgan.
4-MA'RUZA: TASMALI UZATMALAR: Tasmali uzatmalar, ularning turlari, kinematiakasi, geometriyasi va kuchlanishlar, shuningdek, uzatmalarning mustahkamligini hisoblash usullari tahlil etilgan.
5-MA'RUZA: TISHLI UZATMALAR: Tishli uzatmalar, ularning turlari, kinematiakasi, geometriyasi va kuchlanishlar, tishli g'ildiraklar va ularning mustahkamligini hisoblash usullari batafsil yoritilgan.
6-MA'RUZA: TISHLI UZATMALARNING ISHLASH QOBILIYATI VA ULARNING EMIRILISHI: Tishli uzatmalarning ishlash qobiliyati va ularning emirilishi, ta'sir etuvchi kuchlar, tishlar sinishi, tishlar sirtining emirilishi va ularni oldini olish choralari chuqur o'rganilgan.
7-MA'RUZA: TO'G'RI TISHLI SILINDIRIK G'ILDIRAKLI TISHLARNI EGUCHI KUCHLANISH BO'YICHA HISOLASH: To'g'ri tishli silindrik g'ildirak tishlarini eguchi kuchlanish bo'yicha hisoblash usullari va nagruzkalarning notekisligi hamda ularning dinamikaviy koeffitsientlari tahlil etilgan.
8-MA'RUZA: QIYa VA ShEVRON TISHLI SILINDIRIK UZATMALAR: Qiya va shevron tishli silindrik uzatmalarning o'ziga xos hususiyatlari, ularning eguchi kuchlanish bo'yicha hisoblash usullari chuqur yoritilgan.
9-MA'RUZA: ChERVYAKLI UZATMALAR: Chervyakli uzatmalar, ularning geometriyasi va kinematiakasi, foidali ish koeffitsiyenti, kuchlar, mustahkamlik va kontakt kuchlanish bo'yicha hisoblash usullari batafsil tahlil etilgan.
10-MA'RUZA: ChERVYAKLI UZATMANI EGUCHI KUCHLANISH BO'YICHA HISOLASH: Chervyakli uzatmani eguchi kuchlanish bo'yicha hisoblash va ularda ishlatiladigan materiallar hamda ruxsat etilgan kuchlanishlar yoritilgan.
11-MA'RUZA: ZANJIRLI UZATMALAR: Zanjirli uzatmalar, ularning umumiy harakteristikasi, zanjir va yulduzchalarning tuzilishi, uzatmadagi kuchlar va zanjir elementlaridagi kuchlanishlar chuqur o'rganilgan.
12-MA'RUZA: VALLAR VA O'QLAR: Vallar va o'qlar, ularning tuzilishi, hisoblash usullari, mustahkamlik, bikrlik va titrashga chidamliligini hisoblash masalari yoritilgan.
13-MA'RUZA: VALLAR VA O'QLARNING TAYANCHLARI: Podshipniklar, sirpanish podshipniklari, ularning ishlash sharoiti va emirilishi, podshipniklarning kinematikasi va ularni hisoblash usullari batafsil tahlil etilgan.
14-MA'RUZA: REDUKTOR VA YURITMALAR: Reduktorlar, tishli uzatmali reduktorlar, chervyakli reduktorlar va yo'ritmalar, ularning turlari va vazifalari chuqur yoritilgan.
15-MA'RUZA: MUFTALAR: Muftalar, ularning turlari va vazifalari, doimiy biriktirilgan, boshqariladigan va friksion muftalar hamda ularning hisoblash usullari batafsil tahlil etilgan.
16-MA'RUZA: BIRIKMALAR: Birikmalar, ajraladigan va ajralmaydigan birikmalar, parchin mixli birikmalar va ularning hisoblash usullari chuqur o'rganilgan.
17-MA'RUZA: PAYVAND BIRIKMALAR: Payvand birikmalar, ularning turlari, uchma-uch va ustma-ust birikmalar, ularning mustahkamligini hisoblash usullari batafsil tahlil etilgan.
18-MA'RUZA: REZBALI BIRIKMALAR: Rezbаli birikmalar, rezbа haqida umumiy ma'lumot, gaykaga qo'yilgan bo'rovchi moment bilan vintga ta'sir etuvchi kuch orasidagi bog'lanish, vintli juftning o'z-o'zidan tormozlanishi hamda ularning mustahkamligini hisoblash usullari chuqur yoritilgan.
19-MA'RUZA: SHPONKALI VA SHLITSALI BIRIKMALAR: Shponkali va shlitsali birikmalar, ularning turlari, xususiyatlari va hisoblash usullari batafsil tahlil etilgan.