Colchicum ва Merendera нинг гомопроапорфин ва гомоапорфин асосларининг синтези, тузилиши ва модификацияси

Ushbu avtoreferat kimyo fanlari doktori (DSc) dissertatsiyasi bo'lib, unda Colchicum va Merendera o'simliklaridan olingan gomo- propofin va gomo-aporfin asoslarini o'rganish, ularning tuzilishini aniqlash, modifikatsiyalash va yangi hosilalarini sintez qilish kabi muhim ilmiy masalalar yoritilgan. Tadqiqot natijasida bir qator yangi birikmalar sintez qilingan, ularning tuzilishi va biologik faolligi o'rganilgan, shuningdek, dorivor vositalar yaratish bo'yicha ilmiy asoslar berilgan.

Asosiy mavzular

• O'simlik alkaloidlarining o'rganilishi: Colchicum va Merendera turkumiga mansub o'simliklardan gomo-propofin va gomo-aporfin alkaloidlarini ajratib olish, ularning tuzilishini aniqlash, kimyoviy modifikatsiyalash va yangi hosilalarini sintez qilish usullari ishlab chiqilgan. Tadqiqotda 45 ta alkaloid ajratib olingan, ulardan 11 tasi yangi birikmalar ekanligi aniqlangan.
• Yangi alkaloidlarning sintezi va tuzilishi: Ajratib olingan yangi alkaloidlarning tuzilishi va konfiguratsiyasi kimyoviy va spektral usullar yordamida aniqlangan. Tadqiqot natijasida Regokolxin, 12-demetil-luteyin, 12-demetil-regekolin, 12-demetil-rege-linon, 12-demetil-rege-linin va krokiamin kabi gomo-propofinlar hamda Merobustin, Merobustin-in va Merenderin ok-simetilati kabi gomo-aporfinlar aniqlangan.
• Kolxamin va aminokolxamin hosilalari: Kolxamin va aminokolxaminning murakkab efir guruhlari va asetilen karbinol bog'iga ega bo'lgan yangi hosilalari sintez qilingan. Ushbu birikmalar ichak, oshqozon va terining rak kasalliklariga qarshi yuqori faollikka ega ekanligi aniqlangan.
• Alkaloidlarning farmakologik xossalari: Tadqiqotda o'rganilgan alkaloidlarning, jumladan, Kessellringin va Luteydinning farmakologik xossalari o'rganilgan. Kessellringin kam zaharli bo'lib, uyquchanlik va og'riq qoldiruvchi ta'sirga ega. Luteydin esa kuchli gipotenziv ta'sirga ega va gipertonik krizlarda samarali vosita sifatida tavsiya etilgan.