Yog’lar va moylar kimyosi

Ushbu o'quv-uslubiy majmua "Yog'lar va moylar kimyosi" fanining asosiy ma'ruza va laboratoriya mashg'ulotlarini o'z ichiga oladi. Kitobda yog'lar va moylarning tuzilishi, xossalari, ularning turlari, olinish usullari, hamda ularning sanoatdagi ahamiyati haqida keng qamrovli ma'lumot berilgan. Ayniqsa, yog' kislotalarining kimyosi, ularning turlari, tuzilishi, xossalari, reaksiyalari, izomerlanishi, hamda yog'lar va moylarning fizik-kimyoviy ko'rsatkichlarini aniqlash usullari batafsil yoritilgan. Shuningdek, kitobda yog'lar va moylarning rang ko'rsatkichlarini aniqlash usullari, gidroliz jarayonlari, yog'larning to'yinmaganlik darajasi va boshqa muhim mavzular ham chuqur o'rganilgan.

Asosiy mavzular

1. Ma'ruza. Kirish. Reyting tizimi. Fanning maqsadi va vazifalari.: Bu mavzu fanning umumiy maqsad va vazifalarini, talabalarning bilimini baholash tizimini, yog'lar kimyosi fanining ahamiyatini va yog'lar kimyosi tarixini ochib beradi. Lipidlar tushunchasi, ularning turlari va tabiatdagi tarqalishi ham ko'rib chiqiladi.
2. Ma'ruza. Lipidlarning yog' kislotalari.: Ushbu mavzu lipidlarning asosiy tarkibiy qismi bo'lgan yog' kislotalari, ularning tuzilishi, tasnifi, to'yingan va to'yinmagan yog' kislotalar, ularning gomologik qatorlari va izomerlanishi bilan tanishishga qaratilgan.
3. Ma'ruza. Turli miqdordagi (sondagi) qo'shbog'larga ega bo'lgan to'yinmagan yog' kislotalar va ularda qo'shbog'larning joylanishi.: Bu mavzu to'yinmagan yog' kislotalarning tuzilishi, qo'shbog'larining soni va joylanishi, hamda ularning fazoviy izomerlari (tsis- va trans-izomerlar) haqida ma'lumot beradi.
4. Ma'ruza. Uchbog'li to'yinmagan, xamda oksi-, ketogruppali, ikki asosli yog' kislotalar. Yog' kislotalar molekulalarining struktarasi va ularning izomerlanishi.: Ushbu mavzu uchbog'li to'yinmagan, oksi-, ketogruppali, ikki asosli yog' kislotalarning tuzilishi, ularning izomerlanishi va alitsiklik kislotalar haqida ma'lumot beradi.
5. Ma'ruza. Yog' kislotalarining fizik xossalari.: Mavzu yog' kislotalarining zichligi, erish va qotish temperaturasi, nur sindirish ko'rsatkichi, polimorfizmi kabi fizik xossalarini tushuntiradi.
6. Ma'ruza. Yog' kislotalarning efirlari.: Ushbu mavzu yog' kislotalarining efirlari, ularning spirtlar bilan murakkab efirlar hosil qilishi, eterifikatsiya reaktsiyasi va uning mexanizmi hamda omillarini ochib beradi.
7. Ma'ruza. Yog' kislotalar uglevodorod radikallari ishtirokida boradigan reaksiyalar.: Mavzu yog' kislotalarning vodorod bilan o'zaro ta'siri, selektivlik sharoiti, galogenlar bilan ta'siri hamda ularning aktivligi haqida ma'lumot beradi.
8. Ma'ruza. Rodan va galogenvodorod bilan reaksiyasi.: Ushbu mavzu yog' kislotalarning rodan va galogenvodorod bilan reaktsiyalari, yog'lar va glitseridlarning tarkibini aniqlash usullari hamda rodan sonini aniqlash usullarini o'rganadi.
9. Ma'ruza. Glitserin va uning xossalari.: Mavzu glitserinning tuzilishi, fizik va kimyoviy xossalari, uni olish usullari, efirlari, metall bilan birikmalari, akrolein hosil bo'lishi, glitserin sintezi va uning o'rnini bosuvchi moddalar haqida batafsil ma'lumot beradi.
10. Ma'ruza. Uchatsilglitseridlar.: Ushbu mavzu uchglitseridlarning sinflanishi, monoglitseridlar, diglitseridlar, uchglitseridlar hamda ularning izomerlanishini tushuntiradi.
11. Ma'ruza. Uchglitseridlar gidrolizi maxsuloti tarkibini xisoblash.: Mavzu uchglitseridlarning gidrolizlanishi, uning mexanizmi, reaksiya sharoitlari va mahsulotlar tarkibi hamda ularning fizik xossalariga ta'sirini o'rganadi.
12. Ma'ruza. Vodorodning qo'shbog'larga selektiv birikishi.: Ushbu mavzu vodorodning qo'shbog'larga selektiv birikishi, yog'larni taxirlanishi, peroksidning oksidlanish jarayonlari va moylarning qurishi haqida ma'lumot beradi.
13. Ma'ruza. Yog’ kislotalarining izomerlanishi.: Mavzu yog' kislotalarining izomerlanishi, ularning turlari, xossalari va gidrogenlash reaksiyalarining selektivligini tushuntiradi.
14. Ma'ruza. Rodan va galogenvodorod bilan reaksiyasi.: Ushbu mavzu yog' kislotalarning rodan va galogenvodorod bilan reaktsiyalari, yog'lar va glitseridlarning tarkibini aniqlash hamda rodan sonini aniqlash usullarini o'rganadi.
15. Ma'ruza. Yog’lardagi bo’yovchi moddalar.: Mavzu yog'lardagi bo'yovchi moddalar, ularning sinflanishi, karotinoidlar, xlorofillar, gossipol, sterollar va yog'larning hid va mazasini belgilovchi moddalar haqida batafsil ma'lumot beradi.