Qaraqalpaq tilinde qospalanǵan jay gáplerdi oqıtıw usılları
Ushbu ilmiy ish Salieva Gulparshinnin "Qaraqalpaq tilinde qospalangan jay gaplerdi oqitiw usilları" mavzusidagi bitiruv malakaviy ishi asosida tayyorlangan. Ishda qaraqalpaq tilidagi qo'shma gaplar, ularning turlari, tarkibiy qismlari, grammatik xususiyatlari hamda ularni o'qitish usullari keng yoritilgan. Zamonaviy pedagogik texnologiyalar, xususan klaster, Venn diagrammasi, insert kentalari, BBB metodi kabi metodlar qo'llanilgan. Ish qaraqalpaq tili grammatikasini o'qitishda yangicha yondashuvlarni taklif etadi va tilshunoslikka qiziqqanlar hamda o'qituvchilar uchun qimmatli manba bo'lib xizmat qiladi.
Asosiy mavzular
- Qaraqalpaq tilindegi qospalangan jay gaplerdi oqitiw: Ushbu bo'limda gaplarning tuzilishiga ko'ra oddiy va qo'shma gaplarga bo'linishi, qo'shma gaplarning tarkibiy qismlari, ularning grammatik xususiyatlari hamda qaraqalpaq tilidagi qo'shma gaplarning turlari, xususan, vazifadosh, ajratuvchi, bog'lovchi, qaratqich, kirish gaplar keng yoritilgan. Ularni o'qitishning metodlari va usullari bayon etilgan.
- Feyil toplamlı jay gaplerdi oqitiw: Bu bobda feyil toplamlarining turlari (hal feyili, holat feyili, maqsad feyili), ularning grammatik xususiyatlari va o'qitish metodikasi tahlil qilingan. Feyil toplamli gaplarni o'qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish usullari ko'rsatilgan.
- Birgelkili, ayırımlangan, kiris ham qaratpa ağzalı gaplerdi oqitiw: Ushbu bo'limda qaraqalpaq tilidagi gaplarning birgelkili, ayırımlangan, kiris va qaratpa a'zolari haqida tushuncha beriladi. Bu a'zolarning grammatik xususiyatlari, vazifalari va ularni o'qitish usullari tahlil qilingan. Klaster metodi, Venn diagrammasi kabi usullar yordamida bu mavzularni chuqurroq o'rganish yoritilgan.
- Kiris sózler, kiris sóz dizbekleri hám kiris gáplerdi oqıtıw: Bu bo'limda kirish so'zlari, kirish so'z birikmalari va kirish gaplarning grammatik xususiyatlari, vazifalari va ularni o'qitish usullari ko'rib chiqilgan. Texnologik karta asosida ushbu mavzuni o'qitish jarayonini tashkil etish yoritilgan.
- Kiritpe dúzilmeli gáplerdi oqıtıw: Qosma gaplar tarkibida ishlatiladigan kiritma tuzilmalarning grammatik xususiyatlari va ularning nutqdagi vazifasi tushuntirilgan. Kiritmalarni o'qitishda qo'llaniladigan metodlar bayon etilgan.
- Qaratpa ağzalı gáplerdi oqıtıw: Qaratpa a'zolar, ularning turlari, semantik xususiyatlari, nutqdagi o'rni va qo'llanilish usullari haqida ma'lumot berilgan. Qaratmalarni o'qitishda foydalaniladigan interaktiv metodlar ko'rsatilgan.