O’zbekistonda suv-irrigatsiya tizimi va sug’orish inshootlarining shakllanishi (Namangan viloyati misolida)
Ushbu kitobda Namangan viloyati suv-irrigatsiya tizimi va sug‘orish inshootlarining shakllanish tarixi batafsil yoritilgan. Unda Qadimgi Farg‘ona davridan boshlab hozirgi kungacha bo‘lgan davr mobaynida sug‘orish tizimining rivojlanishi, qishloq xo‘jaligining shakllanishi va bu jarayonda sug‘orishning o‘rni, sovet mustamlakachiligi davrida olib borilgan tadbirlar, mustaqillik yillarida amalga oshirilgan islohotlar va ularning natijalari hamda ushbu sohadagi muammolar va ularni hal etish bo‘yicha takliflar atroflicha ko‘rib chiqilgan. Kitobda Namangan viloyati suv xo‘jaligi tizimining barcha bosqichlari, jumladan, iqtisodiy-geografik joylashuvi, suv manbalari, sug‘orish texnikasi, sug‘orish tarmoqlarining qurilishi va ulardan foydalanish, meliorativ tadbirlar, suvdan foydalanishning huquqiy va me’yoriy asoslari, hamda suv resurslarini boshqarishning zamonaviy tizimi kabi masalalar atroflicha tahlil qilingan. Tadqiqotda sug‘orish tizimining taraqqiyoti, uning Namangan viloyati ijtimoiy-iqtisodiy hayotiga ta’siri, suv resurslaridan samarali foydalanishning muhimligini ko‘rsatadi.
Asosiy mavzular
- Qadimgi davrdan hozirgi kungacha sug‘orish tizimining rivojlanishi: Namangan viloyatida sug‘orish tizimining qadimgi davrlarda paydo bo‘lishi va rivojlanish bosqichlari, arxeologik topilmalar va yozma manbalar asosida tahlil qilingan. Unda ayniqsa, Qadimgi Farg‘ona davlatida dehqonchilikning rivojlanishi va irrigatsiya inshootlarining qurilishi keng yoritilgan.
- Rossiya mustamlakachiligi davrida irrigatsiya va sug‘orish inshootlari: Rossiya mustamlakachiligi davrida Namangan viloyatida sug‘orish tizimining rivojlanishi, yer-suv masalasiga oid boshqaruv tizimining o‘zgarishi, yangi sug‘orish inshootlarining qurilishi va ulardan foydalanishning o‘ziga xos jihatlari batafsil tahlil qilingan. Bu davrda olib borilgan siyosat va uning natijalari ko‘rib chiqilgan.
- Sovet mustamlakachiligi davrida suv irrigatsiya tizimi va sug‘orish inshootlari: Sovet mustamlakachiligi davrida sug‘orish tizimining rivojlanishi, gidroinshootlar qurilishi, suvdan foydalanishning iqtisodiy-ekologik oqibatlari, paxta yakka hokimligining sug‘orish tizimiga ta’siri va ushbu davrda amalga oshirilgan tadbirlar atroflicha tahlil qilingan.
- Mustaqillik yillarida Namangan viloyati Suv xo’jaligi tizimidagi irrigatsiya va melioratsiya sohasidagi o’zgarishlar: O‘zbekiston mustaqillikka erishgandan so‘ng suv xo‘jaligi tizimida yuzaga kelgan muammolar, ularning sabablari va yechimlari, irrigatsiya va melioratsiya sohasida amalga oshirilgan islohotlar, jumladan, yangi suv omborlari va kanallarning qurilishi, mavjud suv resurslaridan samarali foydalanishning yangi yo‘nalishlari ko‘rib chiqilgan. Shuningdek, ushbu bobda viloyat suv xo‘jaligi rivojlanishining asosiy masalalari ham tahlil qilingan.