Қурилиш мухандислиги II (Транспорт тоннелари)

Ushbu uslubiy qo'llanma Toshkent avtomobil yo'llarini loyihalash, qurish va ekspluatatsiyasi instituti, "Avtomobil yo'llari va sun'iy inshootlar" fakulteti, "Ko'priklar, tonnellar va yo'l o'tkazgichlar" kafedrasi tomonidan tayyorlangan. Unda 5340800 - "Avtomobil yo'llari va aerodromlar" ta'lim yo'nalishi bo'yicha bakalavr tayyorlash uchun "Transport tonnellari" fanidan amaliy mashg'ulotlar bajarish uchun yo'riqnomalar berilgan. Qo'llanmada transport tonnellari qoplamalarining statik ta'sirlariga hisoblash bo'yicha asosiy holatlar, jumladan, to'g'ri burchakli rama, turli xil gumbazlar, aylana ko'rinishdagi yaxlit va yig'ma tonnel qoplamalarining asosiy statik sxemalari, tog' jinsiga tiralluvchi erkin gumbazning hisobiy sxemasi, gumbaz geometrik tavsiflari, asosiy sistemadagi yuklardan hosil bo'luvchi zo'riqishlar va siljishlar hamda gumbaz kesimlarida hosil bo'luvchi zo'riqishlarni aniqlash bo'yicha jadvallar keltirilgan. Shuningdek, CO (uglerod oksidi) va issiqlik ajralishi bo'yicha zarur havo hajmini aniqlash masalasi ham yoritilgan.

Asosiy mavzular

Asosiy holatlar: Ushbu bo'limda transport tonnellari qoplamalariga ta'sir etuvchi yuklar, tog' jinsining re'lyefi, joylashuvi va muhandis-geologik sharoitlar hamda ishni bajarish usullariga bog'liq holda aniqlanadigan asosiy, qo'shimcha va maxsus yuklar tasvirlangan. Tog' va gidrostatik bosim, konstruksiyaning o'z og'irligi va transportdan tushadigan yuklar asosiy yuklarga kiritilgan. Haroratning keskin o'zgarishi, beton qisilishidan hosil bo'luvchi zo'riqishlar va boshqa omillar qo'shimcha yuklar sifatida ko'rsatilgan.
Asosiy statik sxemalar: Bu mavzuda tonnel qoplamalarini hisoblashda qo'llaniladigan asosiy statik sxemalar keltirilgan. Ular orasida to'g'ri burchakli, gumbazsimon va boshqa turdagi qoplamalar mavjud. Har bir sxema uchun tog' jinslarining xususiyatlari va ish usullari ko'rsatilgan.
Qalqonlarni hisoblash asoslari: Qalqon konstruksiyasini loyihalashda uning ichki diametrining tonnel qoplamasining tashqi diametridan kattaroq bo'lishi kerakligi va buning uchun qo'llaniladigan formulalar keltirilgan. Shuningdek, turli xil sharoitlarda (muzlash, qisilish) ishqalanish kuchlarini aniqlash formulalari ham berilgan.
Tonnelarda CO (uglerod oksidi) va issiqlik ajralishi bo'yicha zarur havo hajmini aniqlash: Ushbu mavzu transport vositalaridan ajralib chiqadigan uglerod oksidi (CO) va issiqlikni hisobga olgan holda tonnelda zarur bo'lgan shamollatish havo hajmini aniqlashga bag'ishlangan. CO ning konsentratsiyasiga ta'sir etuvchi omillar, jumladan, avtomobilning texnik holati va yonilg'i turi, shuningdek, havoning zichligi va harorati hisobga olinadi.
Foydalanilgan adabiyotlar: Qo'llanmani tayyorlashda foydalanilgan ilmiy va o'quv adabiyotlar ro'yxati keltirilgan.