Радиацион ифлосланган ишлаб чиқариш факторлари ва уларнинг экотизимга техноген таъсири катталикларини баҳолаш
Ushbu avtoreferat "Radiatsion ifloslangan ishlab chiqarish omillari va ularning ekotizmga texnogen ta'siri kattaliklarini baholash" mavzusidagi falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi asosida tayyorlangan. Tadqiqotda Navoiy kon-metallurgiya kombinati va Navoiy davlat konchilik instituti hududlaridagi radiatsion ifloslanish omillari va ularning ekotizmga ta'sirini baholashga qaratilgan ilmiy-amaliy ishlar tahlil qilingan. Zamonaviy radioekologik va radiohimiyaviy usullar yordamida tabiiy va sanoat ob'ektlaridagi radiatsiyaviy ifloslanish darajalari aniqlanib, ularning ekotizmga ta'siri baholangan. Tadqiqotda ushbu muammolarni hal etish bo'yicha yangi uslublar ishlab chiqilgan va amaliy tavsiyalar berilgan. Xususan, yadro-fizika usullarini qo'llash orqali sanoat chiqindilarini qayta ishlash, radiatsiyaviy ifloslangan hududlarni rekultivatsiya qilish va tuproqlarni tozalash bo'yicha takliflar ilgari surilgan. Shuningdek, uzoq umr ko'ruvchi alfa-nuklidlar va radonning ekvivalent hajm faolligi aniqlangan, ishchi xodimlarning yillik samarali dozalari hisoblangan va ularni kamaytirish bo'yicha tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Radiatsion ifloslanish omillari va ekotizmga texnogen ta'siri: Tadqiqotning asosiy qismi radiatsion ifloslanish omillarini aniqlash, ularning ekotizmga ta'sirini baholash va ushbu muammolarni hal etishga bag'ishlangan. Zamonaviy radioekologik va radiohimiyaviy usullar yordamida tabiiy va sanoat ob'ektlaridagi radiatsiyaviy ifloslanish darajalari aniqlanib, ekotizmga ta'siri baholangan.
- Yangi uslublar va amaliy tavsiyalar: Ushbu tadqiqotda radiatsion ifloslanish muammolarini hal etish bo'yicha yangi uslublar ishlab chiqilgan. Xususan, yadro-fizika usullarini qo'llash orqali sanoat chiqindilarini qayta ishlash, radiatsiyaviy ifloslangan hududlarni rekultivatsiya qilish va tuproqlarni tozalash bo'yicha takliflar berilgan.
- Ratsion radioekologik monitoring va xavfsizlik: Tadqiqotda uzoq umr ko'ruvchi alfa-nuklidlar va radonning ekvivalent hajm faolligi aniqlangan. Shuningdek, ishchi xodimlarning yillik samarali dozalari hisoblangan va ularni kamaytirish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan. Bu esa radiatsion xavfsizlikni ta'minlashga qaratilgan.