Госсипол вa унинг ҳосилaлaри: сувдa эрувчaн шaкллaри, биологик фaолликлaри
Ushbu dissertatsiya avtoreferati go'zi (X) o'simligidan ajratilgan gossypol moddasining o'ziga xos kimyoviy tuzilishi, xossalari va uning yangi hosilalari hamda metallokomplekslarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda gossypolning turli xil kimyoviy moddalar bilan reaksiyaga kirishib, yangi hosilalar (Shiff asoslari) hosil qilishi va bu hosilalarning metallar bilan metallokompleks hamda supramolekulyar birikmalar hosil qilishi, ularning tuzilishi, xossalari va biologik faolligi o'rganilgan. Tadqiqot natijalari asosida yangi dorivor vositalar yaratish imkoniyatlari ko'rsatib berilgan.
Asosiy mavzular
- Gossypolning tuzilishi va xossalari: Gossypolning kimyoviy tuzilishi, undagi asosiy funksional guruhlar, uning fizik-kimyoviy xossalari, xususan, turli erituvchilarda eruvchanligi, MW va boshqa xarakteristik xossalari haqida ma'lumot berilgan. Shuningdek, gossypolning tautomernom o'zgarishlari ham o'rganilgan.
- Gossypol hosilalarining sintezi va o'rganilishi: Gossypolning birinchi darajali aminlar bilan reaksiyaga kirishib, Shiff asoslarini hosil qilishi, bu jarayonning nazariy va amaliy jihatlari, sintez qilingan Shiff asoslarining tuzilishi va xossalari (spektroskopik tahlil) haqida ma'lumotlar keltirilgan.
- Gossypol metallokomplekslarining sintezi va o'rganilishi: Sintez qilingan Shiff asoslarining metallar (Cu2+, Ni2+, Co2+, Mn2+) tuzlari bilan reaksiyaga kirishib, metallokomplekslar hosil qilishi, bu komplekslarning tuzilishi, barqarorlik konstantalari va xossalari o'rganilgan.
- Supramolekulyar komplekslar va ularning biologik faolligi: Gossypol va uning hosilalarining polivinilpirolidon (PVP) va monoammonium glycyrrhizinate (MAG) kabi polimerlar bilan supramolekulyar komplekslar hosil qilishi, ularning suvda eruvchanligi, barqarorligi va mikroorganizmlarga, yallig'lanishga qarshi faolligi o'rganilgan.
- Tadqiqot natijalarining amaliy ahamiyati: Tadqiqot natijalari asosida yaratilgan yangi birikmalarning ekologik obyektlarda metall ionlarini aniqlashda, chiqindi suvlarni tozalashda va yangi dori vositalari (immunostimulyator, antibakterial, yallig'lanishga qarshi vositalar) yaratishda qo'llanilishi mumkinligi haqida ma'lumot berilgan.