Структурно-семантические типы авторских преобразований фразеологизмов на материале газеты «Аргументы и факты»
Ushbu kitob rus tilshunosligida frazeologiya, ayniqsa publitsistik matnlarda frazeologik birliklarning qo'llanilishi va o'zgartirilishiga bag'ishlangan. Unda frazeologizmlarning turlari, ularning semantik va struktur jihatdan o'zgarishlari, shuningdek, ommaviy axborot vositalarida, xususan, gazetalarda ularning qo'llanilishiga oid keng tahlillar keltirilgan. Kitobda mualliflarning ushbu mavzudagi turli yondashuvlari va klassifikatsiyalari ko'rib chiqilib, tilshunoslikda bu boradagi tadqiqotlarning dolzarbligi ta'kidlangan. Shuningdek, gazeta sarlavhalarida va matnlarida frazeologizmlarning o'ziga xos qo'llanilishi, ularning ekspressivlikni oshirishdagi roli hamda turli transformatsiyalari atroflicha o'rganilgan. Kitob frazeologiya va publitsistika bilan shug'ullanuvchi tadqiqotchilar va talabalar uchun foydali manba hisoblanadi.
Asosiy mavzular
- Frazeologiya nazariyasi: Kitobda frazeologik birliklarning ta'riflari, ularning til tizimidagi o'rni, sifatlari (mustahkamligi, takrorlanuvchanligi, semantik yaxlitligi, iqtidoriyligi) va tasniflari haqida nazariy ma'lumotlar beriladi. Frazeologizmlarning turlari, ularning leksik-grammatik xususiyatlari hamda til tizimidagi o'ziga xos o'rni tahlil qilinadi.
- Frazeologizmlarning o'zgarishi (transformatsiyasi): Ushbu mavzu kitobning asosiy qismini tashkil etadi. Unda frazeologik birliklarning turli xil o'zgarishlari (struktura va semantika jihatdan), shu jumladan, leksik o'zgarishlar, kengayish, qisqarish, kontaminatsiya va boshqa transformatsiyalar ko'rib chiqiladi. Shuningdek, bu o'zgarishlarning sabablari va maqsadlari, xususan, publitsistik matnlarda ularning ekspressivlikni oshirish va o'quvchining e'tiborini tortish uchun qo'llanilishi tahlil qilinadi.
- Publitsistik matnlarda frazeologizmlarning qo'llanilishi: Kitobda gazetalarning o'ziga xos til xususiyatlari, ularning ekspressivlik va standartlikka intilishi tahlil qilinadi. Frazeologizmlarning gazeta sarlavhalari va matnlarida qanday qo'llanilishi, ularning matnning umumiy mazmuniga qanday ta'sir etishi, o'quvchiga qanday ekspressivlik taqdim etishi batafsil ko'rib chiqiladi. Jumladan, 'Argumenty i fakty' gazetasidan olingan misollar orqali bu jarayon tahlil qilinadi.
- Frazeologizmlarning variantlari va defrazeologizatsiya: Ushbu qismda frazeologik birliklarning variantlari, ularning o'zgarish chegaralari hamda defrazeologizatsiya hodisasi, ya'ni frazeologizmlarning o'zidan ajralib chiqishi tahlil qilinadi. Bu jarayonlarning tilshunoslikdagi o'rni va ahamiyati yoritiladi.