Эволюция антиутопии в русской прозе ХХ века
Ushbu tadqiqot asosan XX asr rus adabiyotida antutopiya janrining rivojlanishini, uning shakllanishi va o‘ziga xos jihatlarini E. Zam zam Zamyatinning "Biz" romani, M. Kozyrevning "Leningrad" qissasi hamda A. va B. Strugatskiylarning "Marsiyaliklarning ikkinchi bosqini" va "G‘alati qushlar" asarlarini tahlil qilish orqali o‘rganishga bag‘ishlangan. Tadqiqotda antutopiya janrining paydo bo‘lishi, uning rivojlanish bosqichlari, asosiy janriy xususiyatlari, xususan, muallifning zamonaviy jamiyat va shaxs haqidagi g‘oyalari, ijtimoiy-siyosiy va falsafiy muammolarni aks ettirishi yoritib berilgan. Shuningdek, antutopiya va utopiya o‘rtasidagi bog‘liqlik, janrning rivojlanishida ijtimoiy-tarixiy omillarning ta’siri ham ko‘rsatib o‘tilgan. Asarlar qahramonlarining ma’naviy dunyosi, ularning jamiyat bilan bo‘lgan ziddiyatlari, shaxs erkinligi va davlat nazorati kabi mavzular chuqur tahlil qilingan. Zamonaviy adabiyotda antutopiya janrining o‘rni va ahamiyati ham muhokama qilinadi.
Asosiy mavzular
- XX asr rus adabiyotida antutopiya janrining rivojlanishi: Tadqiqot antutopiya janrining shakllanishi va rivojlanishini, uning asosiy xususiyatlarini va XX asr rus adabiyotida o‘ziga xos o‘rin tutishini tahlil qiladi.
- E. Zam zam Zamyatinning "Biz" romani tahlili: Roman antutopiya janrining "sintetik" asari sifatida, undagi davlat va shaxs munosabatlari, jamiyat nazorati va erkinlik muammolari tahlil qilinadi.
- M. Kozyrevning "Leningrad" qissasi va Strugatskiylarning asarlarida satirik antutopiya: Qissa va qardoshlar Strugatskiylarning asarlarida jamiyatning salbiy jihatlari, insonparvarlik va mafkuraviy bosimlar tanqidiy aks ettirilganligi ko‘rsatilgan.
- Antutopiya va utopiya o‘rtasidagi bog‘liqlik va farqlar: Utopiya va antutopiya janrlarining paydo bo‘lishi, rivojlanishi va o‘zaro aloqadorligi hamda farqlari yoritilgan.
- Antutopiyada shaxs va jamiyat muammosi: Asarlarda shaxsning jamiyat tomonidan ezilishi, erkinlikning cheklanishi va inson huquqlari buzilishi kabi muammolar chuqur o‘rganilgan.