Дитерпеноид, стероид, хинолизидин алкалоид ва улар ҳосилаларининг ноотроп ва алкоголга қарши фармакологик фаоллиги

Ushbu avtoreferat O'zbekiston farmatsevtika institutida tayyorlangan va unda O'simlik moddalari kimyosi instituti tadqiqotchisi Azizbek Azamatovning dissertatsiya ishi haqida ma'lumot berilgan. Dissertatsiya O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasi tomonidan ro'yxatga olingan va biologiya fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) ilmiy darajasini olish uchun tayyorlangan. Tadqiqotda turli o'simlik alkaloidlarining, jumladan, diterpenoid, steroid va xinolizidin alkaloidlarining, shuningdek ularning hosilalarining nootrop, antihipoksik, antitoksik va alkogolga qarshi ta'sirini o'rganishga bag'ishlangan.

Asosiy mavzular

• Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati: Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti ma'lumotlariga ko'ra, dunyoda neyrodegenerativ kasalliklar va alkogolizmning keng tarqalganligi, hamda bu muammolarni hal etish uchun yangi dori vositalariga bo'lgan ehtiyojning ortib borayotganligi ta'kidlangan. Milliy xomashyo resurslaridan foydalangan holda samarali va arzon dori vositalarini ishlab chiqish dolzarb vazifa sifatida ko'rsatilgan.
• Tadqiqotning O'zbekiston Respublikasi fan va texnologiyalarini rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlariga bog'liqligi: Tadqiqot O'zbekiston Respublikasi fan va texnologiyalari rivojlanishining VI. "Tibbiyot va farmakologiya" ustuvor yo'nalishiga muvofiq bajarilganligi qayd etilgan.
• Muammoning o'rganilganlik darajasi: O'zbek olimlari va xorijiy tadqiqotchilarning ushbu sohadagi ishlari ta'kidlangan holda, ushbu dissertatsiya ilmiy tadqiqoti ushbu yo'nalishda birinchi izlanish ekanligi aytilgan.
• Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Tadqiqotning asosiy maqsadi sitiizinning yangi N-benzil hosilalarining nootrop, antihipoksik, antitoksik (o'tkir alkogoldan zaharlanishda) faolligini, shuningdek, diterpenoid va steroid birikmalarining surunkali alkogolizmga ruhiy va jismoniy ta'sirini o'rganishdan iborat. Tadqiqotning vazifalari esa yangi birikmalarni aniqlash, ularning samaradorligini o'rganish va dorivor vositalarni ishlab chiqishni o'z ichiga oladi.
• Tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati: Tadqiqot natijalari yangi N-benzil hosilalarining nootrop, antihipoksik va antitoksik faolligini ko'rsatdi. Shuningdek, N-metilcitizinin o'tkir alkogol intoksikatsiyasida samarali ekanligi va lappakonitin hamda α,β-xlorimperialin kombinatsiyasining surunkali alkogolizmga qarshi ta'siri isbotlandi. Ushbu tadqiqot natijalari asosida yangi dori vositalarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish imkoniyatlari mavjudligi ta'kidlangan.
• Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi va patentlash: Olingan natijalar asosida "Surunkali alkogolizm davolash uchun farmatsevtik kompozitsiya" va "Antinarkotik ta'sirga ega vosita" nomli ixtirolarga patent olingan. Shuningdek, tadqiqot natijalari 9 ta konferensiyada muhokama qilingan va 16 ta ilmiy ish chop etilgan.