Самарқанд тожиклари шевасида “бинокорлик” лексикаси
Ushbu tadqiqot Samarqand tojiklari shevasidagi binokorlik (qurilish) sohasidagi leksikani, ya'ni qurilishga oid lug'at boyligini o'rganishga bag'ishlangan. Ishda milodiy davrlardan to hozirgi zamonlargacha bo'lgan binokorlikning rivojlanishi, ushbu sohadagi kasb-hunarlar, ularning nomlanishlari, qo'llaniladigan asbob-anjomlar va materiallar lug'ati tahlil qilinadi. Tadqiqotning asosiy maqsadi Samarqand dialektidagi qurilish terminologiyasini to'plash, tasniflash va tahlil qilish hamda ushbu mavzudagi tadqiqotlar kamligini hisobga olgan holda so'z boyligini boyitishdan iborat.
Asosiy mavzular
- Tadqiqotning dolzarbligi va ilmiy ahamiyati: Hozirgi kunda tilshunoslikda shevalarni, jumladan, kasb-hunarga oid leksikani o'rganish muhim ahamiyat kasb etadi. Samarqand tojiklari shevasidagi binokorlik leksikasi kam o'rganilganligi sababli, ushbu tadqiqot tilshunoslik uchun yangi ma'lumotlar beradi va lug'at boyligini oshiradi.
- Tadqiqot predmeti va obyekti: Tadqiqot predmeti – Samarqand tojiklari shevasidagi binokorlik leksikasi, obyekti esa ushbu leksikaning shakllanishi, rivojlanishi va qo'llanilishidir.
- Samarqand tojiklari shevasidagi binokorlik leksikasining tarkibi: Ushbu mavzu doirasida binokorlik bilan bog'liq ishlatiladigan turli so'zlar, ularning ma'nolari, kelib chiqishi (tojik, arab, o'zbek-turkiy, rus manbalari) tahlil qilinadi. Jumladan, qurilish materiallari, asbob-anjomlar, kasb egalarining nomlari, binolar va ularning qismlari, shuningdek, ish jarayonlari bilan bog'liq leksika o'rganiladi.
- Binokorlik leksikasining so'z yasash usullari: Mazkur qismda Samarqand tojiklari shevasidagi binokorlik leksikasining so'z yasash usullari (sufiksatsiya, qo'shma so'zlar yasalishi, prefiksatsiya) tadqiq qilinadi. Bunda yangi so'zlarning hosil bo'lishi va ularning leksikaga qo'shilishi tahlil etiladi.