Тутнинг замбуруғ қўзғатадиган касалликларини сурхондарё вилоятида тарқалиши ва уларга қарши кураш чоралари

Ushbu dissertatsiya tadqiqoti O'zbekistonning Surxondaryo viloyatida tut daraxtlarida uchraydigan zamburug'li kasalliklar, ularning tarqalishi, rivojlanishi va zararli keltirishi, shuningdek, bu kasalliklarga qarshi kurashish choralari haqida bo'lib, unda kasallik qo'zg'atuvchi zamburug'larning biologik xususiyatlari, kimyoviy va biologik preparatlarning samaradorligi o'rganilgan. Tadqiqot natijalari asosida tut ko'chatlarini yetishtirish va ularga ishlov berish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Asosiy mavzular

• Tut kasalliklarining tarqalishi va rivojlanishi: Surxondaryo viloyati tuproq-iqlim sharoitida tutda uchraydigan kasalliklarning turlari, ularning tarqalish darajasi va rivojlanish bosqichlari, yoshga qarab kasallanish ko'rsatkichlarining o'zgarishi hamda barg hosilining yo'qolishiga ta'siri batafsil o'rganilgan. Xususan, un-shudring va fuzarioz kasalliklarining Surxondaryo viloyatidagi tarqalishi va rivojlanishi ko'rsatkichlari keltirilgan.
• Kasallik qo'zg'atuvchi zamburug'larning biologik xususiyatlari: Tut kasalliklariga sabab bo'luvchi Fusarium turkumiga mansub zamburug'lar turlarini aniqlash, ularning patogenlik xususiyatlarini o'rganish, jumladan, urug'dan chiqqan nihollar, ko'chatlar va daraxtlar uchun patogenlik darajasini aniqlash bo'yicha tadqiqotlar olib borilgan.
• Kimyoviy va biologik preparatlarning samaradorligi: Tut kasalliklariga qarshi qo'llaniladigan turli kimyoviy va biologik preparatlarning samaradorligini baholash, ularning tavsiya etilgan me'yorlari va qo'llash muddatlarini aniqlash bo'yicha tajriba va tadqiqotlar o'tkazilgan. Jumladan, un-shudring va fuzarioz kasalliklariga qarshi 'Kантор', 'Медея', 'Цидели ТОП', 'Максим' va 'Оргамика Ф' preparatlarining samaradorligi aniqlangan.
• Tut navlarining kasalliklarga chidamliligi: Tutning turli navlarining un-shudring va fuzarioz kasalliklariga nisbatan chidamliligini aniqlash bo'yicha tadqiqotlar o'tkazilgan. Tadqiqotlar natijasida 'Пионер' va 'САНИШ-33' navlari un-shudring kasalligiga, 'САНИШ-33' va 'Ўзбекистон' navlari esa fuzarioz kasalligiga chidamli ekanligi aniqlangan.
• Kasalliklarga qarshi kurash choralari: Tut kasalliklariga qarshi kurashish bo'yicha agrotexnik tadbirlar, jumladan, zararlangan novdalarni qirqish, to'kilgan barglarni yig'ishtirish, tuproqni haydash hamda kimyoviy va biologik preparatlarni qo'llash bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.