Распространение сорго и его использование в народном хозяйстве и промышленности
Mazkur maqolada O'zbekistonda va jahon miqyosida sorgo (shakarli jo'xori) ning tarqalishi, uning qishloq xo'jaligi va sanoatda qo'llanilishi, xususan, qand ishlab chiqarishdagi ahamiyati haqida ma'lumot beriladi. Sorgo qurg'oqchilikka va sho'r yerlarga chidamliligi, yuqori hosildorligi bilan ajralib turadi. Maqolada O'zbekistonda yetishtiriladigan mahalliy navlar, xususan, "Qorabosh" va "O'zbekiston 18" navlarining o'ziga xos xususiyatlari haqida ham so'z boradi. Sorgo shakar qamish va lavlagidan farqli o'laroq, qand ishlab chiqarish uchun qulay va samarali xomashyo ekanligi ta'kidlanadi.
Asosiy mavzular
- Sorgo va uning jahon bo'yicha tarqalishi: Sorgo miloddan avvalgi Efiopiyada paydo bo'lgan va keyinchalik Hindiston, O'rta Osiyo, Yevropa va Amerikada tarqalgan. Qurg'oqchil hududlarda, ayniqsa AQShda makkajo'xoridan ustun turadi. Afrikaning ekvatorial mintaqalari va Sharqiy Osiyo (Manchjuriya, Xitoy, Hindiston) da keng tarqalgan.
- O'zbekistonda sorgo va uning mahalliy navlari: O'rta Osiyo mintaqasida, xususan O'zbekistonda sorgo ming yillardan buyon etishtirib kelinadi. "Qorabosh" va "O'zbekiston 18" kabi mahalliy navlarining o'ziga xos xususiyatlari, jumladan, baland bo'yli va yuqori hosildorligi ta'kidlangan.
- Sorgo va qand ishlab chiqarish: Sorgo (shakarli jo'xori) qand ishlab chiqarish uchun muhim xomashyo hisoblanadi. Uning shoxobchasidan olingan shakar siropi va boshqa mahsulotlar, jumladan, glyukozo-fruktozali sirop, asal, patoka tayyorlanadi. Shakarli sorgo qand lavlagisiga nisbatan qurg'oqchilikka, sho'rga chidamliligi va qulay texnologiyasi bilan ajralib turadi.
- Sorgo doni va poyasining ishlatilishi: Sorgo doni em-xashak sifatida yuqori baholanadi, poyasi esa chorva uchun sifatli ozuqa (yashil ozuqa) va silos tayyorlashda ishlatiladi. Poyasining qoldig'i (bagassa) yoqilg'i sifatida ham ishlatilishi mumkin.