Топография асослари услубий қўлланма

Ushbu o'quv qo'llanma O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligining tavsiyalari asosida tayyorlangan bo'lib, "Topografiya va kartografiya asoslari" fanining uslubiy qismini o'z ichiga oladi. Unda topografiya fani, uning xalq xo'jaligidagi roli, bu fanni o'rganishning ahamiyati, shuningdek, uning nazariy va amaliy jihatlari batafsil yoritilgan. Kitobda shuningdek, geoide, ellipsosid kabi tushunchalar, geografik va to'g'ri burchakli koordinatalar, kompas, buqqol, ekker, planimetr kabi asboblar bilan ishlash, masofani o'lchash, maydonni aniqlash, aerofotosyomka va boshqa muhim mavzular yoritilgan.

Asosiy mavzular

• Topografiya fani va uning vazifalari: Topografiya fani, uning vazifalari, qadimiy va hozirgi zamon usullari, xalq xo'jaligidagi roli, amaliy ahamiyati.
• Erning shakli va kattaligi, geodezik tayanch shahobchalari: Yerning tabiiy va nazariy yuzasi, geoide, ellipsosid, geodezik o'lchashlar, triangu-lyatsiya, poligonometriya, triangulyatsiya, nivellir-lash usullari.
• Koordinata tizimlari: Geografik va to'g'ri burchakli koordinatalar, orientirlash usullari, magnit strelkasining og'ish burchagi, kompas, astrolyabiya, uglo-mer, planimetr, buqqol, ekker.
• Plan va karta. Mashtab: Yer yuzasining tekislikdagi tasviri, gorizontal proektsiya, plan, karta, mashtab turlari, qiymati, masshtabli grafika.
• Topografik karta: Topografik karta turlari, masshtabi, elementlari (matematik, geografik, yordamchi), geografik mazmuni, belgilar va yozuvlar.
• Topografik kartadan foydalanish: Topografik kartalarni o'qish, kartometrik va morfometrik ishlar, masofani o'lchash, maydonni aniqlash, aerofotosyomka, rejani tuzish.
• Oddiy asboblar bilan gorizontal plan olish: Ekker, buqqol, astrolyabiya, planimetr, uglo-mer va ularning tuzilishi, ishlash prinsipi, tekshirish va qo'llash usullari.
• Joyda masofa o'lchash: Masofani bevosita va vositali o'lchash usullari: pnevmatik lent, rulatka, qadamlar, vaqt bo'yicha masofa o'lchash.
• Aerofotosyomka: Aerofotosyomka, uning turlari, aerofotosyomka usullari, aerofoto-apparatlar, aerofoto-shemalar, aerofoto-kartalar va ularning xal q xo'jaligidagi ahamiyati.