O’zbеk аdаbiyoti o’qitish usuliyoti

Ushbu kitob o'zbek adabiyotining nazariy va amaliy jihatlarini, o'qitish metodikasini va zamonaviy pedagogik texnologiyalarni o'z ichiga oladi. Unda adabiyot o'qitishning turli usullari, vositalari, darslarni tashkil etish, o'quvchilarning yosh xususiyatlarini hisobga olish, adabiy asarlarni tahlil qilish yo'llari, shuningdek, ijodkor tarjimai holini o'rganish kabi mavzular chuqur yoritilgan.

Asosiy mavzular

O'zbek adabiyoti o'qitish usuliyotining maqsad va vazifalari: Ushbu mavzu adabiyot o'qitish usuliyotining maqsadi va vazifalarini, uning boshqa fanlar bilan aloqadorligini, shuningdek, ilmiy-tadqiqot metodlarini ochib beradi. Adabiyot o'qitish nazariyasi, uning o'ziga xos jihatlari va usullari ham tahlil qilinadi.
O'zbek adabiyotini o'qitish metodikasining fan sifatida shakllanishi va rivojlanishi: Mavzu musulmon diniy maktablarida adabiy ilmlarning berilishidan boshlab, sovet davridagi adabiyot o'qitish metodikasi va zamonaviy texnologiyalarning rivojlanishiga qadar batafsil yoritadi. Unda dastlabki adabiyot dasturlari va darsliklar, mashhur pedagoglarning ilmiy ishlari haqida ma'lumot beriladi.
Adabiy ta'lim asoslari. Yangi pedagogik texnologiya: Mavzu maktabda adabiy ta'limning mazmuni va qurilishini, yangi tamoyillarni hamda zamonaviy pedagogik texnologiyalarni tahlil qiladi. Ta'lim jarayonida axborot texnologiyalarining o'rni va ahamiyati, ularni qo'llash usullari ham ko'rsatib o'tiladi.
Adabiy ta'lim metodlari: Ushbu mavzu adabiyot o'qitishda qo'llaniladigan turli ta'lim usullarini, jumladan, ijodiy o'qish, evristik, tadqiqot, reproduktiv metodlarni tahlil qiladi. Har bir metodning o'ziga xos xususiyatlari va qo'llash tartibi ham ko'rsatiladi.
O'quvchilarning yosh xususiyatlarini hisobga olish: Mavzu o'quvchilarning adabiy tushunchalarining rivojlanish bosqichlarini, har bir yosh davrida ularning o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda dars o'tish usullarini tahlil qiladi. Jumladan, boshlang'ich, o'rta va katta yoshdagi o'quvchilarning xususiyatlari alohida ko'rib chiqiladi.
Ijodkor tarjimai holini o'rgatish: Ushbu mavzu maktabda ijodkor tarjimai holini o'rganishning maqsad va asoslarini, turlarini, o'rganishda foydalaniladigan manbalarni va usullarni tahlil qiladi. Ijodkor hayotini o'rganishning o'quvchilar uchun ahamiyati ham ko'rsatib o'tiladi.
Badiiy asarni tahlil qilish yo'llari va turlari: Mavzu maktabda badiiy asarni tahlil qilishning yo'llari, maqsad va asoslari, turlari, jumladan, muammoli tahlil va obrazlar bo'yicha tahlil kabi usullarni o'rganishga bag'ishlangan. Sinfdan sinfga o'tganda badiiy asarni tahlil qilishning o'zgarib borishi ham ko'rsatib o'tiladi.
Epik asarlarni o'rgatish: Ushbu mavzu epik asarning syujetini, qahramonlar obrazini va yozuvchining nasriy asarda tutgan mavqeini o'rganish usullarini tahlil qiladi. Epik asarlar, jumladan, roman va qissa turlarini o'rganishning o'ziga xos jihatlari ham ko'rsatiladi.
Lirik asarlarni o'rgatish: Mavzu lirik asarlarning o'ziga xos xususiyatlarini, tahlil qilishning maqsad va asoslarini, jumladan, V-XI sinflarda lirik asarlarni o'rganish usullarini tahlil qiladi. Lirik asarlarda tuyg'u va his-tuyg'ularning ifodalanishi va ularning ta'sirchanligi ham ko'rsatiladi.
Dramatik asarlarni o'rgatish: Ushbu mavzu dramaning adabiy tur sifatida o'ziga xos xususiyatlarini, dramatik asarlarni o'rganish usullarini hamda o'qituvchi kirish so'zining ahamiyatini tahlil qiladi. Dramatik asarlarni tahlil qilishda dialoglar, sahnalar va boshqa vositalardan foydalanish ham ko'rsatiladi.
Adabiy – nazariy tushunchalarni o'rgatish: Mavzu adabiy-nazariy tushunchalarning adabiyot kursining tarkibiy qismini, ularning ilmiy-falsafiy asosini, o'quvchilarning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda ularni o'rgatish usullarini tahlil qiladi. Adabiyot nazariyasining ahamiyati ham ko'rsatib o'tiladi.
Ko'rsatmali quroldan foydalanish: Ushbu mavzu adabiyot darslarida ko'rgazmalilikning vazifasini, sintaktik vositalarini, darsda ko'rgazmali vositalardan foydalanish usullarini va ularning ahamiyatini tahlil qiladi. Jumladan, kino, multimedia va internetdan foydalanish ham ko'rsatiladi.
Adabiyot bo'yicha sinfdan va maktabdan tashqari ishlar: Mavzu sinfdan tashqari adabiyot ishlari, jumladan, adabiyot to'garaklari, adabiyot bayramlari, kutubxonada o'tkaziladigan mashg'ulotlar va fakultativ mashg'ulotlar kabi yo'nalishlarni tahlil qiladi. Bunday ishlarning o'quvchilar ma'naviyatini shakllantirishdagi ahamiyati ham ko'rsatiladi.
O'quvchilarning yozma nutqini o'stirish: Ushbu mavzu o'quvchilarning yozma nutqini o'stirishda adabiyotdan foydalanish, yozma ish turlari, ularning nazariy jihatlari, maktab insholarining turlari va ularni baholash kabi masalalarni o'z ichiga oladi. Yozma va og'zaki nutq malakasini rivojlantirishning ahamiyati ham ta'kidlanadi.
Adabiyot darslarida texnika vositalaridan foydalanish: Mavzu adabiyot darslarida texnika vositalaridan, jumladan, kompyuter, multimedia va internetdan foydalanishning ahamiyatini, ularning turlarini va darsda qo'llash usullarini tahlil qiladi. Axborot texnologiyalarining ta'lim jarayonida o'rni ham ko'rsatiladi.