“Xamsa” dostonlari tarkibidagi hamd boblarning qiyosiy tahlili”
Ushbu bitiruv malakaviy ishida Alisher Navoiyning «Xamsa» asaridagi beshta dostonining hamd boblari g'oyaviy-badiiy jihatdan tahlil qilingan. Tadqiqotda «Xamsa» janrining shakllanishi, sharq adabiyotida xamsachilik an'anasi va ularda hamd boblarining o'rni, hamda dostonlardagi hamd boblarning alohida-alohida tahlili berilgan. Xususan, «Hayrat ul-abror», «Farhod va Shirin», «Layli va Majnun», «Sabba'i Sayyor», «Saddi Iskandariy» dostonlaridagi hamd boblarida Navoiyning o'ziga xos mahorati, tasviriy vositalari, til va uslubning o'ziga xosligi atroflicha ochib berilgan. Shuningdek, tadqiqotda Alisher Navoiyning ijodiy merosi, jumladan, «Xamsa» asarining adabiyotshunoslikdagi o'rni va ahamiyati haqida ham so'z yuritilgan.
Asosiy mavzular
- Xamsachilik an'anasining shakllanishi: Sharq adabiyotida xamsachilik janrining paydo bo'lishi, rivojlanishi va Nizomiy Ganjaviy, Xusrav Dehlaviy, Abdurahmon Jomiy kabi ijodkorlar tomonidan ushbu an'ananing davom ettirilishi haqida ma'lumot berilgan.
- Hamd boblarining o'rni va ahamiyati: Sharq mumtoz adabiyotida, xususan, xamsalarda hamd boblarining dostonlar mazmun-mohiyati bilan bog'liqligi, ularning mazmunan va badiy jihatdan ahamiyati ochib berilgan.
- «Hayrat ul-abror» dostonidagi hamd bobining tahlili: «Hayrat ul-abror» dostonining hamd bobining “Bismillahir Rohmanir Rohim” bilan boshlanishi, undagi mazmun va badiiy jihatlar, til va uslubning o'ziga xosligi tahlil qilingan.
- «Farhod va Shirin» dostonidagi hamd bobining o'ziga xos xususiyatlari: «Farhod va Shirin» dostonining hamd bobining ma'no eshiklarini ochish va ushbu xazinadan ilm olish uchun Ollohdan madad so'rashga bag'ishlangan baytlari tahlil etilgan.
- «Layli va Majnun» dostonidagi hamd xarakterdagi baytlar tahlili: «Layli va Majnun» dostonining hamd qismida Ollohning sifatlari, abadiyligi va insoniyatning o'tkinchiligi haqidagi baytlar tahlil qilingan.
- «Sabba'i Sayyor» dostonidagi hamd: «Sabba'i Sayyor» dostonining hamd qismida shoirning Ollohning maqtovida ojizligi, insoniyatga til va nutq berganligi haqidagi baytlar tahlil qilingan.
- «Saddi Iskandariy» dostonidagi hamd boblarining g'oyaviy-badiiy tahlili: «Saddi Iskandariy» dostonining hamd qismida Ollohning cheksiz qudrati, yaratgan mavjudotlari va ularning bir-biriga bog'liqligi haqidagi baytlar tahlil qilingan.
- Xulosa: O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi, Buxoro Davlat Universiteti, Filologiya fakulteti, O'zbek adabiyoti kafedrasi tomonidan tayyorlangan mazkur bitiruv malakaviy ishining xulosalari keltirilgan.