Озиқ-овқат инжиниринги жараёнлари ва қурилмалари
Ushbu darslik «Oziq-ovqat in jin jering jaro jani va qurlmalar» fanidan asosiy tushunchalar, qonuniyatlar va mexanik, gidromexanik, issiqlik va modda almashinuv jarayonlari hamda ularni amalga oshiruvchi qurilmalarni o‘rganishga bag‘ishlangan. Unda texnologik jarayonlarni hisoblash va loyihalash uchun zaruriy nazariy bilimlar, formulalar va mezonlar keltirilgan. Shuningdek, turli sanoat qo‘llanilmalariga oid misollar va nazorat savollari berilgan.
Asosiy mavzular
- KIRISH: “Oziq-ovqat injiniringi jarayonlari va qurilmalari” fanining mohiyati, maqsadi va vazifalari, fanning rivojlanish tarixi, asosiy tushunchalar, nazariy qismlari va ahamiyati haqida ma'lumot beradi.
- GIDROMEXANIKA. ASOSIY TUSHUNCHALAR: Ushbu bo'limda gidravlika, gidrostatika va gidrodinamikaning asosiy tushunchalari, suyuqlik harakatini tavsiflovchi kattaliklar, Eyler va Bernulli tenglamalari hamda suvning oqish mexanizmi, shuningdek, harakatlanuvchi jismlarning gidravlik qarshiliklari haqida ma'lumotlar berilgan.
- QO'ZGALMAS VA MAVXUM QAYNASH QATLAMINING GIDRODINAMIKASI: Ushbu mavzu qo‘zgalmas va mavxum qaynash qatlamlarining gidrodinamikasi, ularning tuzilishi, ish jarayoni va hisoblash usullarini o‘rganadi. Harakatlanuvchi jismlarning suvoqlaridagi harakati, Reynoldshs soni va shakl omilining qarshilikka ta'sirini tahlil qiladi.
- FILTRLASh: Filtrlash jarayonining nazariy asoslari, uning turlari, filtrlovchi materiallar, filtrlash tezligi va tenglamalari, turli filtrlar (paxtali, junga asoslangan, metall, elektrofiltrlash, siklonlar, skrubberlar) va ularning qo‘llanilishi hamda hisoblash usullari ko‘rib chiqiladi.
- Suyuqliklar va gazlarni ajratish usullari: Ushbu bo'lim turli xil tizimlarni ajratish usullari, jumladan, cho'ktirish, filtrlash, sentrifugalash, va suyuklik yordamida ajratish kabi usullarni tahlil qiladi. Har bir usulning prinsipi, qo'llanilish sohalari va olinadigan natijalar haqida ma'lumot beradi.
- MARKAZDAN QOCHMA KUCH TA'SIRIDA AJRATISH: Markazdan qochma kuchlar ta'sirida ajratish usullari, jumladan, sentrifugalar va ularning turlari, klassifikatsiyasi, tuzilishi, ishlash prinsipi va hisoblash usullari ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, turli xil ajratish usullarining afzalliklari va kamchiliklari ham tahlil qilinadi.
- BUG'LATIISH: Bugʻlatish jarayonining nazariy asoslari, uni amalga oshiruvchi qurilmalar, jumladan, bir va ko‘p korpusli buğlatkichlar, ularning ishlash prinsipi, moddiy va issiqlik balansi, shuningdek, ularning hisoblash usullari ko‘rib chiqiladi.
- ISSIQLIK O‘TKAZISH ASOSLARI: Issiqlikning tarqalish turlari (o‘tkazish, konveksiya, nurlanish) va ularning mexanizmlari, issiqlik o‘tkazish koeffitsiyenti, Issiqlik almashinuvining asosiy tenglamalari va mezonlari, shuningdek, turli hodisalarda issiqlikni hisoblash usullari bilan tanishtiriladi.
- MASShALIS ARALASHTIRISHLAR: Ushbu mavzu mexanik, sirkulyatsion, turbulizator va pnevmatik aralashtirish usullarini, ularning turlari va qo‘llanilish sohalarini, mexanik aralashtiruvchilarning (parrakli, propelerli, turbinali) konstruktiv xususiyatlarini, shuningdek, ularning hisoblash usullarini o‘rganadi.
- NASOSLAR: Nasoslar va ularning turlari, asosiy parametrlari (unimdirlilik, napoqr, qvvvat), ularning ish prinsipi va hisoblash usullari, shuningdek, turli xil nasoslarning (markazdan qochma, porşenli, rotorli) tavsiflari bilan tanishtiriladi.
- KOMPRESSORLAR VA GAZLARNI TOZALASH USULLARI: Kompressorlar va ularning turlari, gazlarni siqish va uzatish jarayonlari, gazlarni tozalash usullari (tsiklonlar, skrubberlar, elektrofiltrlash), ularning ishlash prinsipi va hisoblash usullari bilan tanishtiriladi.
- ELEKTROSTATIK MAYDON TA'SIRIDA TOZALASH: Elektrostatik kuchlar ta'sirida cho‘ktirish, nurli va cho‘ktiruvchi elektrodlar, elektrfiltrlarning turlari, ishlash prinsipi va hisoblash usullari bilan tanishtiriladi.
- ISSIQLIK ALMASINISH QURILMALARI: Issiqlik almashinuvining turlari, asosiy tenglamalar, mexanik hisoblashlar va turli tipdagi issiqlik almashinuv qurilmalari (tubali, spiralli, kondensatorlar, bug'latkichlar) ning ishlash prinsipi va hisoblash usullari ko‘rib chiqiladi.