"Фарғона ёғ-мой” AЖ да қуввати 6 тонна/кун бўлган ёғларин гидрогенлаш цехини лойихалаш. Асосий ускуна: Автоклав

Ushbu hujjat Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va Oʻrta Maxsus Taʼlim Vazirligi Fargʻona Politexnika Instituti Kimyo Texnologiya Fakulteti

Asosiy mavzular

1.Kirish: O'zbekistonda moyli o'simlik urug'larini qayta ishlaydigan korxonalar va ularning sanoatdagi o'rni, jahon tajribasi, hamda paxta, soya, raps moylari va boshqa yog'lar haqida umumiy ma'lumot berilgan. Respublika yog'-moy sanoati oziq-ovqat sanoati umumiy mahsuloti xajmining 40% ga yaqinini beradi va eksportga yo'naltirilganligi ta'kidlangan. Sanoatda qo'llaniladigan texnikalar va texnologiyalar, xorijiy hamkorliklar ham qisqacha bayon etilgan.
2.Texnologik jarayonlarning nazariy asoslari.: O'simlik moylarini gidrogenlash jarayoni va uning nazariy asoslari, jumladan yog'larning kimyoviy tarkibi, gidrogenizatsiya jarayonining mexanizmi, katalizatorlar, shuningdek, yog' kislotalarining izomerizatsiyasi haqida batafsil ma'lumot berilgan. Bunda gidrogenlashning tezligi, selektivligi va yog' kislotalarining o'zgarish mexanizmlari tushuntirilgan.
3.Texnologik sxemani tanlash va asoslash: Qattiq yog'lar va yog' kislotalariga bo'lgan sanoat ehtiyojini qondirish uchun suyuq yog'lar gidrogenlanishi, buning uchun zarur bo'lgan texnologik jarayonlar, qo'llaniladigan avtoklav va uning ishlash prinsipi, katalizatorning roli va vodoroddan foydalanish usullari batafsil yoritilgan.
4.Texnologik tasvir bayoni.: Gidrogenlash jarayoni uchun texnologik sxema, jumladan vodorod va kislorod olish usullari (elektroliz, tabiiy gaz konversiyasi), ularning afzalliklari, qo'llaniladigan uskunalar va texnik parametrlari tushuntirilgan. Gidrogenlash jarayonida gazlarni tozalash, sovutish va ajratish tizimlari bayon etilgan.
5.Xom - ashyo yordamchi materialar va tayyor mahsulotlarini tavsifi.: Gidrogenlash jarayonida ishlatiladigan asosiy xom-ashyo (paxta yog'i, xavoy yog'i, palmetin) va yordamchi materiallar (vodorod, katalizatorlar)ning tavsifi, ularning ximiyaviy va fizik-kimyoviy xossalari, GOST standartlari va texnik talablar keltirilgan.
6.Moddiy xisob.: Gidrogenlash jarayoni uchun zarur bo'lgan xom-ashyo, vodorod va katalizator sarfi miqdorlarini hisoblash usullari, jumladan nazariy va amaliy sarflar, ularning texnik-iqtisodiy asoslari keltirilgan. Jadval shaklida xom-ashyo va materiallar sarfi balansining hisob-kitobi berilgan.
6.1.Uskunalarni tanlash va asosiy uskuna xisobi: Vodorod va kislorod ishlab chiqarish uchun elektrolizyor, uning ishlash prinsipi, texnik xarakteristikasi va asosiy hisob-kitoblari keltirilgan. Shuningdek, gidrogenlash uchun ishlatiladigan avtoklav, uning gabarit o'lchamlari va konstruktiv elementlari hisoblangan.
7.Atrof muxitni muxofaza qilish: Atrof-muhitga ta'sir etadigan omillar, texnologik jarayonlarda xavfsizlik qoidalari, portlash va yong'in xavfi, jumladan elektr xavfsizligi, shovqin va tebranish, shamollatish va isitish tizimlari, fuqaro muhofazasi va o'ta xavfli kasblar bo'yicha talablar bayon etilgan.
7.1. Fuqaro muhofazasi: Ishlab chiqarish jarayonida ishchilarning sog'ligini saqlash va xavfsiz mehnat sharoitini yaratish bo'yicha asosiy tadbirlar, jumladan ish joyidagi havo muhitini nazorat qilish, himoya vositalaridan foydalanish, shoshilinch tibbiy yordam ko'rsatish kabi masalalar ko'rib chiqilgan.
8. Avtomatlashtirish.: Texnologik jarayonlarni nazorat qilish va boshqarish uchun qo'llaniladigan priborlar, ularning turlari, texnik xarakteristikalari va aniqlik darajalari jadval shaklida berilgan. Avtomatlashtirish tizimining tuzilishi va ishlash prinsipi tushuntirilgan.
10.Iqtisodiy qism.: Korxonaning 2018 yilgi ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish imkoniyatlari, asosiy fondlarning amortizatsiyasi, aylanma fondlar qiymati, sex sarfi va umumiy xarajatlar hisobi, shuningdek, mahsulot tannarxi, rentabellik va boshqa iqtisodiy ko'rsatkichlar hisoblangan. Gidrogenizatsiya sexining texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlari tahlil qilingan.
11. Xorijiy invistitsiya: O'zbekistonda qo'shma korxonalar tashkil etish, xorijiy investitsiyalarni jalb qilish bo'yicha yaratilgan qulay sharoitlar, jumladan, siyosiy barqarorlik, milliy iqtisodiyotning rivojlanishi, geografik joylashuv va soliq siyosati kabi omillar yoritilgan. Xorijiy investitsiyalarni iqtisodiyotni rivojlantirishga jalb qilishning ahamiyati ta'kidlangan.
12. Xulosa: O'zbekiston Respublikasi Prezidentining yog'-moy sanoatini rivojlantirish bo'yicha qabul qilingan qarorlari, jumladan soya va boshqa o'simliklar yetishtirishni ko'paytirish, gidrogenlash jarayonlari va ularning sanoatdagi ahamiyati haqida umumiy xulosa qilingan. Ozuqaviy salomasning foydalari va qiymati ham qayd etilgan.
13. Foydalanilgan adabiyotlar: Hujjatni tayyorlashda foydalanilgan qonun hujjatlari, Prezident farmonlari, qarorlari, shuningdek, ilmiy-texnik adabiyotlar va internet saytlari ro'yxati keltirilgan.