Қишлоқ хўжалиги экинлари сeлeкциясининг гeнeтик асослари
Ushbu kitob qishloq xo‘jaligi ekinlari seleksiyasining genetik asoslari haqida bo‘lib, unda seleksiya jarayonining nazariy jihatlari, genetik tamoyillar, DNK texnologiyalari, mutatsiyalar, geterozis va boshqa muhim masalalar yoritilgan. Kitobda o‘simliklarning kelib chiqishi, ularning duragaylanishi, poliploidiya, DNK markerlaridan foydalanish va boshqa zamonaviy seleksiya usullari haqida batafsil ma’lumot berilgan. Har bir bob oxirida nazorat savollari va testlar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Seleksiyaning paydo bo‘lishi va rivojlanishi: Bu bo‘limda seleksiyaning tarixiy taraqqiyoti, empirik seleksiyadan ilmiy seleksiyaga o‘tish jarayoni, hamda seleksiyaning nazariy asoslari, jumladan genetika va biologiya fanlarining roli haqida ma’lumot berilgan.
- O‘simliklar seleksiyasining biologik asoslari: Bu bo‘limda o‘simliklarning jinsiy ko‘payish xillariga asoslangan seleksiya usullari, jumladan, mikrosporalar va makrosporalar, gametalar, changlanish jarayonlari va ularning turlari haqida batafsil ma’lumot berilgan.
- O‘simliklar genofondi va ularning seleksiyada ishlatilishi: Bu bo‘limda o‘simliklar genofondi, ularning klassifikatsiyasi, introduksiyasi, geografik tarqalishi, kelib chiqish markazlari hamda genetik rekombinatsiyaga asoslangan seleksiya usullari haqida ma’lumot berilgan.
- Tanlash va uning hozirgi zamon seleksiyasidagi o‘rni: Bu bo‘limda tanlash usullari va ularning irsiy asoslari, miqdoriy va sifat belgilari, hamda ular o‘rtasidagi bog‘liqlik asosida tanlashga asoslangan seleksiya usullari haqida batafsil ma’lumot berilgan.
- Uzoq shakllarni duragaylash natijasida yangi navlar va duragaylar yaratish: Bu bo‘limda uzoq shakllarni duragaylashdagi qiyinchiliklar va ularni yengish usullari, jumladan turlararo va oilalararo duragaylash, poliploidiya va genetik rekombinatsiyaga asoslangan seleksiya usullari haqida ma’lumot berilgan.
- Xromosomalar sonining o‘zgarishiga asoslangan seleksiya: Bu bo‘limda poliploid o‘simliklar yaratish va ularning seleksiyada qo‘llanishi, poliploidiya tiplari va ularning seleksiyada ishlatilishi haqida batafsil ma’lumot berilgan.
- Seleksiyada mutatsion o‘zgaruvchanlikning ishlatilishi: Bu bo‘limda mutatsiya va uning turlari, mutagenlar va ularning ta’sir etish mexanizmi, tabiiy va indutsirlangan mutatsiyalar, ulardan foydalanish va ularning ahamiyati haqida ma’lumot berilgan.
- Geterozisni genetik boshqarish va undan seleksiyada foydalanish: Bu bo‘limda geterozis tushunchasi, uning tarixi, usullari va seleksiyada foydalanish, duragay urug‘lar ishlab chiqarishning ilmiy asoslari haqida batafsil ma’lumot berilgan.
- O‘simliklar seleksiyasida biotexnologik usullardan foydalanish: Bu bo‘limda o‘simlik hujayra, to‘qima va organlarini sun’iy ko‘paytirishga asoslangan seleksiya, gen muxandisligi, markerlarga asoslangan seleksiya va biotexnologik usullardan foydalanish haqida ma’lumot berilgan.