Tuya qaldirg’ochining tarqalishi, soni va ekologiyasi.
Ushbu kitob Inatova Surayyo Sobirjonovnaning «Tuya qaldirg'ochining tarqalishi, soni va ekologiyasi» nomli bitiruv malakaviy ishi bo'lib, tuya qaldirg'ochlarining biologiyasi, ekologiyasi, tarqalishi va soni kabi masalalarni o'rganishga bag'ishlangan. Ishda O'zbekiston sharoitida tuya qaldirg'ochlarining hayot tarzi, uyalash xususiyatlari, oziqlanishi, ko'payishi va boshqa biologik jihatlari batafsil yoritilgan. Shuningdek, shahar va tabiiy muhitda yashovchi tuya qaldirg'ochlarining ekologik xususiyatlari solishtirilgan hamda ularning qishloq xo'jaligi va ekotizim uchun ahamiyati baholangan.
Asosiy mavzular
- Tuya qaldirg'ochining sistematik holati va tavsifi: Tuya qaldirg'ochining Chordata tipiga, Vertebrata kenja tipiga, Aves sinfiga, Neornides kenja sinfiga, Carinatae katta turkumiga, Passeriformes turkumiga, Hirundo urug'iga va Hirundo daurica L. turiga mansubligi ko'rsatilgan.
- Tarqalishi: Tuya qaldirg'och Janubiy Osiyo, Afrikaning katta qismi va Janubiy Yevropaning ba'zi hududlarida uyalaydi. MDH hududida Yevropa tosh qaldirg'ochi O'rta Osiyoning sharqida, Qozog'istonning Sharqi va Janubiy Sharqida uchraydi. Daur tuya qaldirg'ochi ikkita hududda: Irtish vodiysi va Oltoy tog'inig G'arbiy qir adirlari orasida hamda Baykal ortida, yapon tuya qaldirg'ochlari esa Primorye o'lkasi va Priamure atrofida yashaydi.
- Uyalash ekologiyasi: Tuya qaldirg'ochining uya qurishi, tuxum qo'yishi, tuxum bosishi, polaponlarining ochib chiqishi, oziqlanishi va uchirma bo'lishi kabi jarayonlar batafsil yoritilgan. Uya materiallari, uyaning tuzilishi, tuxumlarining o'lchamlari va boshqa xususiyatlari keltirilgan.
- Shahar va tabiiy muhitda yashovchi tuya qaldirg'ochlarining solishtirma tahlili: Shahar va tabiiy muhitda yashovchi tuya qaldirg'ochlarining tashqi ko'rinishi, og'irligi, uya qurish joylari, tuxum qo'yishi va tuxum bosishi kabi xususiyatlari solishtirilgan. Ikkala muhitda yashovchi qushlarning ekologik farqlari aniqlangan.
- Oziqlanishi: Tuya qaldirg'ochlarining oziqlanishi, ularning hasharotxo'r qushlar ekanligi, oziq biotoplari, polaponlarining oziqlanish rejimi va ligaturalar qo'yish usuli bilan aniqlanishicha, tuya qaldirg'och polaponlarining asosiy ozig'i bo'lib, asosan teng qanotli hasharotlar xizmat qilishi ta'kidlangan.