Sitologiya

Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta‟lim vazirligi Z. M. Bobur nomidagi Andijon Davlat universiteti Zoologiya va biokimyo kafedrasi tomonidan tayyorlangan sitologiya fanidan ma‟ruzalar matnidir. Unda sitologiyaning rivojlanish tarixi, metodlari, hujayraning tuzilishi, funksiyalari va turlari haqida ma‟lumotlar berilgan.

Asosiy mavzular

Kirish. Sitologiyaning predmeti va vazifalari. Hujayra nazariyasi.: Sitologiya fani, uning ob'ektlari, muammolari, rivojlanish tarixi, preformizm va epigeniz nazariyalari, hujayra nazariyasi hamda o'zbek olimlarining xizmatlari haqida ma'lumot beradi.
Hujayralarning o'rganish usullari. Hujayralarning asosiy tuzilish tiplari.: Hujayralarni o'rganish metodlari, jumladan optik, sitofizikaviy, elektron mikroskopiya, hamda prokaryotik va eukaryotik hujayralarning asosiy tuzilish tiplari bayon etilgan.
Sitoplazmatik membrana.: Sitoplazmatik membrananing tuzilishi, funksiyalari, birlashadigan joydagi maxsus strukturalari, o'simlik hujayrasi qobig'ining o'ziga xos tuzilishi, fagotsitoz va pinotsitoz haqida ma'lumot beradi.
Sitoplazma va vakuolyar tizim.: Sitoplazmaning tuzilishi, gialoplazma, hujayraning kimyoviy tuzilishi, vakuolyar tizim, endoplazmatik to'r va ribosomalar haqida batafsil ma'lumot beradi.
Goldji apparati va lizosomalar.: Goldji apparatining ochilishi, tuzilishi, funksiyalari, lizosomalar va ularning turlari hamda ahamiyati haqida ma'lumot beradi.
Peroksisomalar, sferosomalar va o‘simlik hujayralari vakuolalari.: Peroksisomalar, sferosomalar va o'simlik hujayralari vakuolalarining tuzilishi va funksiyalari haqida batafsil ma'lumot beradi.
Hujayraning tayanch-harakat tizimi.: Hujayra harakatining turlari, sikloz, muskullar qisqarishi, mikrofilamentlar, oraliq filamentlar, mikronaychalar, sentriolalar, bazal tanacha, kiprik va xivchinlar haqida ma'lumot beradi.
Ribosomalar va oqsil biosintezi.: Ribosomalar, ularning tuzilishi va funksiyalari, oqsil biosintezi jarayonlari, genetik kodlash, transkripsiya va translyatsiya haqida batafsil ma'lumot beradi.
Plastidlar.: Plastidlarning ochilishi, turlari, xloroplastning tuzilishi, fotosintez apparati pigmentlari, fotosintez, xromoplastlar, leykoplastlar va plastidlarning ontogenezi haqida ma'lumot beradi.
Mitoxondriyalar.: Mitoxondriyalarning ochilishi, tuzilishi, funksiyalari, bo'linishi va ular haqidagi muhim ma'lumotlarni o'z ichiga oladi.
Yadro.: Yadroning tuzilishi, shakli, soni, yadro-sitoplazma nisbati, kimyoviy tuzilishi, fermentlari, nuklein kislotalar, yadro qobig'i, yadrocha va yadroning funksiyalari haqida batafsil ma'lumot beradi.
Хromatin va xromosomalar.: Xromatin, xromosomalar, ularning tuzilishi, kimyoviy tarkibi, soni, jinsiy xromosomalar, kariotip, xromosomalar reduplikatsiyasi va mutatsiyalari haqida ma'lumot beradi.
Hujayra reproduktsiyasi. Mitoz va uning xillari. Amitoz.: Hujayra bo'linishining ahamiyati, mitoz va uning turlari, amitoz hamda ularning ahamiyati haqida batafsil ma'lumot beradi.
Meyoz. Jinsiy ko'payish sitologiyasi.: Jinsiy hujayralarning rivojlanishi, jumladan spermatogenez va ovogenez, meyoz jarayoni va uning biologik ahamiyati haqida batafsil ma'lumot beradi.
Nekroz, apoptoz va ularning ahamiyati. Hujayra o'limining sabablari.: Hujayra hayoti, metamorfozda va tabiiy o'lim, nekroz, paranekroz, apoptoz va ularning ahamiyati, hujayra o'limining sabablari haqida ma'lumot beradi.