Рангтасвир

Ushbu o'quv-uslubiy qo'llanma rangtasvir fani bo'yicha tayyorlangan bo'lib, unda 1 va 2-semestrlarda o'rganiladigan nazariy va amaliy mashg'ulotlar uchun materiallar jamlangan. Qo'llanmada natyurmort, portret, ayniqsa inson boshi va gavdasini chizish texnikalari, uslublari, bosqichlari hamda ranglardan foydalanish prinsiplari atroflicha yoritilgan. Shuningdek, turli uslublar, texnikalar va rassomchilikka oid terminlarning izohlari ham keltirilgan.

Asosiy mavzular

1-MAVZU: NATURMORT: Natyurmort – tasviriy san'atning o'ziga xos mustaqil turidir. Natyurmortda ko'pincha uy-ro'zg'or buyumlari, mehn at qurollari, sabzavot-mevalar, gullar, parranda lar va shu kabi narsalar tasvirlanadi. Natyurmort tuzish ijodiy ish bo'lib, unda rassomning didi va layoqati, kompozitsiyani fikrlay olish madaniyati namoyon bo'ladi. Natyurmortda yorug'-soya kuchlarini farqlash va ularni bir xil rangda (griza yil) bajarish o'rgatiladi. Bu usul ranglar va hajm o'rtasidagi munosabatlarni tushunishga yordam beradi.
2-MAVZU: AYOL PORTRETI TASVIRI NE YTRAL FONDА (QISQA MUDDATLI, GRIAL): Portret insonnin g shunday tasviridirki, unda nafaqat tashqi qiyofa balki ichki dunyo va psixologik xususiyatlar ham ochib beriladi. Portretda insonning ichki kechinmalarini yuz tuzilishi, nigohi, yurish-turishi va kiyimida ko'rish mumkin. Portret chizishda boshni tasvirlayotib, talaba shaklning rang tuzilish tasvirlari usulini egallaydi, anatomiyadan olgan bilimlarini amalda qo'llashga o'rganadi. Boshning yaxlit kompozitsiyasini tuzish, shakl, rang va nur-soya munosabatlarini to'g'ri ifodalash talab etiladi.
3-MAVZU: ERKAK PORTRETI TASVIRI: Rangtasvir ishlanishida chizilayotgan narsaning rangi (toni)ni to'g'ri aks ettirish, shu niga muvofiq rangini berish muhim ahamiyatga ega. Bosh tasvirini ishlash mashqlarida ham bu asosiy narsadir. Bunda avval tasvirni to'q-ochligini, shakl xususiyatlarini topib tasvirlashni o'rganib olish kerak. Bu esa ko'proq buyumning (natyurmortda) yoki boshning (portretda) shakliga va hajmiga ko'rsatishga imkon beradi. Bunda "griza yil" texnikasidan foydalanish ko'zda tutilgan.
4-MAVZU: ODAM BOSHI TASVIRI (KEKSA AYOL PORTRETI): Odam boshi rangtasvirini ifodalash eng murakkab vazifalardan hisoblanadi. Chunki quyoshda qorayib rang olmagan odam terisi juda nozik rang tuslarida bo'ladi. Uni tasvirlash, rang-tusni o'xshatib ifodalash ancha qiyindir. Keks a yosh bo'lishidan qat'iy nazar, odam boshi va gavdasining konstruktiv tuzilishini o'rganish, plastik yechimini topish talab etiladi. Bosh tasvirini bajarishda katta shakl, rang uyg'unligiga alohida e'tibor qaratilishi, mutanosiblik hamma narsada o'z aksini topishi kerak.
1-MAVZU: PORTRET (YORUGLIK YON TAMONIDAN): Portret ishlanishini bir-bir bilan uzviy bog'liq holdagi bir nechta bosqichlarga bo'lish mumkin. Bular: bosh tasvirini "griza yil" texnikasida bajarish; bosh tasvirini kunduzgi yorug'lik sharoitida tasvirlash; bosh tasvirini sun'iy yoritilgan holatini aks ettirish; bosh rangtasvirini ochiq havoda "plener"da tasvirlash. Har bir bosqichda rang va tonni to'g'ri aks ettirish, shakl xususiyatlarini topib tasvirlash muhim.
2-MAVZU: ODAM BOSHI TASVIRI (RANGLAR UYG'UNLIGIDA): Odam boshi va gavdasi rangtasvirini ifodalash eng murakkab vazifalardan hisoblanadi. Chunki kiyim ichida turadigan quyoshda qorayib rang olmagan odam terisi juda nozik rang tuslarida bo'ladi. Uni tasvirlash, rang-tusni o'xshatib ifodalash ancha qiyindir. Odam gavdasini har xil ko'rinishlarini turli vaziyatlarda aks ettirish inson tanasi tuzilishi, anatomiyasi, o'ziga xos o'rganishni, plastik yechimini topishni taqozo etadi. Bu yerda rang uyg'unligiga alohida e'tibor qaratilishi zarur.
3-MAVZU: ODAM BOSHI TASVIRI (MILLIY BOSHQIYIMIDA): Odamning kiyimsiz, yalang'och gavdasini, badaniini rangtasvirda aks ettirish ancha qiyin ish. Bu o'quv akademik vazifani bajarish tasvir ishlanishining deyarli barcha yordamchi bosqichlarini o'tilgach amalga oshiriladi. Yalango'ch tanani tasvirlashda uning tayyorgarlik bosqichi, ranglavhalar chizish katta ahamiyatga ega. Kompozitsiyada ranglar va shakllarning o'zaro nisbatini to'g'ri topish muhim.
4-MAVZU: ODAM BOSHI TASVIRI (MURAKKAB RAKURSDA): "Raqurs holatni tasvirlashni o'rganishdan oldin bajariladigan boshni en tamondan va raqurs ko'rinishlarida chizish" topshiriqlariga "kalla suzagini turli ko'rinishlarda tasvirlash" topshirig'i mukaddima bo'lishi kerak. Bu inson bosh tasviriga o'tishda nihoyatda zarur. "Kalla suzagini turli ko'rinishlarda" tasvirlash bosh suzagining tuzilish hususiyatlari va uning qismlarining o'zaro aloqalarini o'rganishni nazarda tutadi. Bunda raqursdagi boshning murakkab holatlarini o'rganishga e'tibor qaratiladi.