Ўзбекистондаги қадимий маҳаллий буғдой навларининг глиадин оқсили полиморфизми ва ирсийланиши

Ushbu dissertatsiya O'zbekistonning qadimiy mahalliy bug'doy navlarining gliadin oqsili polimorfizmi va irsiylanishini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda qadimiy bug'doy navlarining tarqalish areallari aniqlangan, ularning morfologik va xo'jalik belgilari o'rganilgan. Gliadin oqsillarining elektroforetik spektrlari tahlil qilinib, polimorfizmi va irsiylanishi aniqlangan. Tadqiqot natijalari asosida suvga va qurg'oqchilikka chidamli, yuqori hosilli va sifatli "Qayroqtosht" navi yaratilgan va joriy etilgan. Tadqiqotda 31 ta mahalliy bug'doy navi o'rganilib, ularning qariyb 25 tasida gliadin oqsili bo'yicha gomogenlik aniqlangan. Shuningdek, 6 ta namuna esa geterogenligi aniqlangan. F1 va F2 duragaylarida gliadin oqsilining irsiylanishi va o'zgaruvchanligi tahlil qilingan.

Asosiy mavzular

O'zbekistonning qadimiy mahalliy bug'doy navlarining morfologik va xo'jalik belgilari: Tadqiqot davomida O'zbekistonning turli hududlaridan 31 ta qadimiy mahalliy bug'doy navi namunalari yig'ilgan. Ushbu navlarning tarqalish areallari aniqlangan, morfologik belgilari bo'yicha identifikatsiya qilingan va katalog tuzilgan. Ularning xo'jalik ahamiyatiga ega bo'lgan belgilari, jumladan o'simlik bo'yi, boshoq uzunligi, boshoqchalarning soni, bir boshoqdagi donning vazni va boshqa ko'rsatkichlar o'rganilgan.
Gliadin oqsilining polimorfizmi va irsiylanishi: Tadqiqotda qadimiy mahalliy bug'doy navlarining donidagi gliadin oqsillarining elektroforetik spektrlari tahlil qilingan. Ushbu tahlillar natijasida navlarning gliadin oqsil tarkibida polimorfizm aniqlangan. Jumladan, 31 ta nav namunasidan 25 tasida gomogenlik, 6 tasida esa geterogenlik qayd etilgan. Shuningdek, F1 va F2 duragaylarida gliadin oqsillarining irsiylanishi va o'zgaruvchanligi o'rganilgan.
Yangi bug'doy navini yaratish va joriy etish: Tadqiqot natijalari asosida, suvga chidamliligi, qurg'oqchilikka chidamliligi, yuqori hosildorligi va sifatli nonboplik xususiyatlariga ega bo'lgan "Qayroqtosht" navi yaratilgan. Ushbu nav qishloq xo'jaligida, ayniqsa, qurg'oqchil va lalmi yerlarda qo'llash uchun tavsiya etiladi.