Tuproq tarkibidagi gumus miqdorining ekologik ahamiyati va unumdorligini belgilashdagi o‘rni
Ushbu kitob tuproqshunoslik faniga bag'ishlangan bo'lib, tuproq tarkibidagi gumusning ahamiyatini, uning hosil bo'lish jarayonlarini, turli tuproqlardagi miqdoriy va sifat tarkibini, shuningdek, tuproq unumdorligiga ta'sirini o'rganadi. Kitobda tuproq tarkibiga ta'sir etuvchi omillar, eroziya jarayonlari va kam ishlov berish texnologiyalarining tuproq unumdorligiga ta'siri ham ko'rib chiqiladi. Tadqiqot O'zbekiston sharoitida olib borilgan tajribalarga asoslangan.
Asosiy mavzular
- Tuproq organik qismi va gumusning hosil bo'lishi: Tuproq organik qismining kelib chiqishi, tarkibi va xossalari, shuningdek, gumusning hosil bo'lishi haqidagi asosiy nazariyalar ko'rib chiqiladi. Tuproqdagi organik moddalar manbalari, mikrobiologik jarayonlar va kimyoviy o'zgarishlar tahlil qilinadi.
- Tuproq gumusining tarkibi va xossalari: Tuproq gumusining tarkibi, xossalari va turli tuproqlarda gumus miqdori va uning sifat tarkibi o'rganiladi. Gumin kislotalari, fulvokislotalar va gumin moddalari haqida ma'lumot beriladi.
- Tuproqning gumusli holati va unumdorligi: Tuproqning gumusli holati deganda organik moddalarning morfologik belgilari, umumiy zahirasi, xossalari va uning hosil bo'lishi, o'zgarishi hamda tuproq profili bo'ylab harakati tushuniladi. Tuproq unumdorligiga gumusning ta'siri, biologik aktivlik va turli omillar (iqlim, o'simliklar, mikroorganizmlar)ning ta'siri ko'rib chiqiladi.
- Tadqiqot sharoitlari va uslublari: Tadqiqot o'tkazilgan hududning iqlimi, tuproq va o'simliklar olami tavsifi beriladi. Tadqiqot ob'ektlari va uslublari, shu jumladan tuproq namunalarini olish, tahlil qilish va natijalarni qayta ishlash usullari batafsil yoritiladi.
- Sug'oriladigan tuproqlarda gumusni aniqlash natijalari: Sug'oriladigan bo'z tuproqlar tarkibidagi gumus miqdori aniqlash natijalari keltiriladi. Tuproq qatlamlari bo'ylab gumus miqdorining o'zgarishi va turli kesmalardagi ko'rsatkichlar tahlil qilinadi.
- Lalmikorlikda tarqalgan tuproqlarning gumus miqdoriga eroziyaning ta'siri: Lalmikorlikda tarqalgan bo'z tuproqlarning gumus miqdorining kamayishiga eroziyaning ta'siri o'rganiladi. Tuproq eroziyasi va unumdorlikning pasayishi o'rtasidagi bog'liqlik tahlil qilinadi.
- Kam ishlov berish natijasida tuproqda gumus va azotning o'zgarishi: Kam ishlov berish texnologiyasining tuproq unumdorligiga, xususan, gumus va azot miqdoriga ta'siri o'rganiladi. Turli usullarni qo'llash natijasida tuproqdagi o'zgarishlar tahlil qilinadi.
- Sug'oriladigan taqirli-o'tloqi tuproqlarning gumusli holatini yaxshilashda sideratlarning roli: Sug'oriladigan taqirli-o'tloqi tuproqlarning gumusli holatini yaxshilashda sideratlarning roli aniqlanadi. Yashil o'g'it sifatida sideratlardan foydalanishning afzalliklari va ta'siri ko'rib chiqiladi.