"Fizika" fanidan ma'ruza matni
Ushbu kitob O'zbekiston Aloqa va Axborotlashtirish Agentligi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti Samarqand Filiali Tabiiy Fanlar Kafedrasi tomonidan tayyorlangan Fizika fanidan o'tkazilgan ma'ruzalar matnidir. Kitobda fizika fanining asosiy tushunchalari, mexanika, elektr, optika, termodinamika, molekulyar fizika, tebranishlar va to'lqinlar kabi bo'limlar atroflicha yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Mexanika: Mexanika, moddiy nuqta kinematikasi, mexanik harakat, moddiy nuqta va qattiq jism, fazo va vaqt, aylana bo'ylab harakat, burchakli tezlik va tezlanish, egri chiziqli harakat, moddiy nuqta dinamikasi, kuch va massa, Nyuton qonunlari, ishqalanish kuchlari, qarshilik kuchlari, mexanik ish, quvvat, kinetik va potensial energiya, energiyaning saqlanish qonuni.
- Elektr va magnitizm: Elektr zaryadi, Kulon qonuni, elektr maydoni, elektr maydon kuchlanganligi, superpozisiya prinsipi, elektr induksiya vektori, elektr induksiya oqimi, Ostrogradskiy-Gauss teoremasi, elektr maydonida zaryadni ko'chirishda bajarilgan ish, potensial energiya va potensial, Dielektriklarning qutblanishi, elektr maydonidagi o'tkazgichlar va ularning elektr sig'imi, kondensatorlar va ularning sig'imi, elektr maydoni energiyasi.
- Termodinamika va molekulyar fizika: Molekulyar fizika va termodinamikaning asosiy tushunchalari, ideal gaz qonunlari, Boyl-Mariott, Gey-Lyussak va Sharl qonunlari, termodinamik jarayonlar (izotermik, izobarik, izoxorik, adiabatik), termodinamikaning birinchi va ikkinchi qonunlari, entropiya, issiqlik sig'imi, issiqlik o'tkazuvchanlik, diffuziya, ichki ishqalanish.
- Tebranishlar va to'lqinlar: Tebranishlar va ularning turlari, garmonik tebranish harakati kinematikasi va dinamikasi, garmonik tebranish energiyasi, prujinali va fizik mayatniklar, matematik mayatnik, tebranishlarni qo'shish, Lissaju figurallari, to'lqin hodisalari, yassi va sferik to'lqinlar, to'lqinning siljishi va differensial tenglamasi, to'lqin energiyasi, Umov vektori, akustika, tovush bosimi, ultratovushlar.
- Maxsus nisbiylik nazariyasi: Inersial sanoq tizimlari, Galiley almashtirishlari, Eynshteyn postulatlari, Lorens almashtirishlari, relyativistik impuls.