Защита прав и законных интересов в гражданском праве
Ushbu maqola O'zbekiston Respublikasi fuqarolik huquqida fuqarolik huquqlari va qonuniy manfaatlarni himoya qilish usullarini atroflicha tahlil qiladi. Unda ushbu huquqlarni himoya qilishning turli shakllari, shu jumladan sud, ma'muriy va ijtimoiy usullar ko'rib chiqiladi. Maqolada ayniqsa, huquqni tan olish, mulk huquqini himoya qilish, mulkni qaytarish va zararni undirish kabi usullar batafsil tushuntirilgan. Shuningdek, nomoddiy zarar uchun kompensatsiya va shartnomalarni bekor qilish yoki o'zgartirish kabi usullar ham muhokama qilingan. Muallif huquqlarni himoya qilishning turli usullarini misollar bilan tushuntirib, ularning universal va ko'p qirraliligini ta'kidlaydi.
Asosiy mavzular
- Fuqarolik huquqlarini va qonuniy manfaatlarni himoya qilish: Fuqarolik huquqiy munosabatlarda subyektlarning huquqlari va qonuniy manfaatlari qanday himoya qilinishi, buning asosiy tamoyillari va maqsadlari haqida so'z boradi. Huquqlarni tiklash va sud orqali himoya qilish muhimligi ta'kidlanadi.
- Huquqiy himoya shakllari va usullari: Fuqarolik huquqlarni himoya qilishning sud, ma'muriy va jamoatchilik shakllari tushuntiriladi. Maqolada ko'rsatilichki, huquqni himoya qilishning usullari (masalan, zararni undirish, mol-mulkni qaytarish) muhim ahamiyat kasb etadi.
- Huquqni tan olish usuli: Huquqni tan olish fuqarolik huquqini himoya qilishning asosiy usullaridan biri sifatida ko'rib chiqiladi. Bu usulning xususiyatlari va qo'llanilish sohalari, jumladan, huquqiy ahamiyatga ega bo'lgan faktlarni aniqlash misolida tushuntiriladi.
- Shartnomalar bilan bog'liq huquqni himoya qilish: Shartnomalarni haqiqiy emas deb topish va uning oqibatlarini qo'llash orqali huquqlarni himoya qilish usullari yoritiladi. Bunda shartnomalarning haqiqiy emasligi turlari (talab qilinadigan va mutlaq haqiqiy emas) va ularning sabablari keltirilgan.
- Davlat organlari aktlarini haqiqiy emas deb topish: Davlat organlari va o'zini-o'zi boshqarish organlarining qonunga zid bo'lgan aktlarini sud orqali haqiqiy emas deb topish orqali fuqarolik huquqlarini himoya qilish usuli tushuntiriladi.
- Huquqni o'zi himoya qilish (samozashchita): Fuqarolik huquqlarini o'zi himoya qilishning o'ziga xos xususiyatlari, chegaralari va me'yorlari tahlil qilinadi. Bunda zararni qoplash va o'zini mudofaa qilish kabi holatlar misol qilib keltirilgan.
- Haqlarni o'z vaqtida bajarishga majbur qilish: Bajarilishi lozim bo'lgan majburiyatlarniNATURADA bajarishga majbur qilish usuli tushuntiriladi. Bunda nomoddiy zarar uchun kompensatsiya undirish va boshqa majburiyatlarni bajarish kabi masalalar qamrab olingan.
- Zararni undirish: Fuqarolik huquqlarining buzilishi natijasida yetkazilgan zararni qoplash, shu jumladan, haqiqiy zarar va boy berilgan foydani undirish usullari batafsil ko'rib chiqiladi.
- Nafaqa (neustoyka) undirish: Nafaqa undirish fuqarolik huquqlarini himoya qilishning chorasi sifatida ko'rib chiqiladi. Bunda nafaqaning turlari (jarima va penya) va ularning hisoblash usullari haqida ma'lumot beriladi.
- Ruhiy zararni qoplash: Ruhiy zarar tushunchasi, uni yetkazuvchi sabablar va ruhiy zararni qoplash jarayoni hamda bunga ta'sir etuvchi omillar tahlil qilinadi.
- Huquqiy munosabatlarni to'xtatish yoki o'zgartirish: Fuqarolik huquqiy munosabatlarni to'xtatish yoki o'zgartirish usullari, jumladan, majburiyatlarni ijro etish, o'zgarish, to'lovni chegirish kabi holatlar ko'rib chiqiladi.
- Hukumat aktlarining qo'llanilmasligi: Davlat organlari yoki o'zini-o'zi boshqarish organlari tomonidan qabul qilingan, lekin qonunga zid bo'lgan aktlarni sudning qo'llanilmasligi orqali fuqarolik huquqlarini himoya qilish usuli tushuntiriladi.