Абу Ҳафс Насафий “Тайсир фи-т-тафсир” асарининг манбашунослик тадқиқи
Ushbu dissertatsiya Abu Hafs Nasafiyning
Asosiy mavzular
- Maqsad va vazifalar: Abu Hafs Nasafiyning "Taysir fi-t-tafsir" asari Movarounnahr tafsirshunosligida o‘rnini va o‘ziga xos jihatlarini ochib berish. Tadqiqot vazifalari quyidagilar: Movarounnahrda X-XII asrlarda tafsir ilmi, tafsir turlari va tafsirshunoslarning faoliyatini yoritish; Abu Hafs Nasafiyning tafsir ilmiga qo'shgan hissasi va o'ziga xos uslubini tahlil qilish; "Taysir fi-t-tafsir" asarining yozilishiga sabab bo'lgan omillarni aniqlash; asarning jahon fondlaridagi qo'lyozmalarini aniqlash, ularning tadqiqot obyekti va predmeti nuqtai nazaridan kodikologik tavsifini berish; asardagi tafsir masalalarini Ahli Sunna olimlari asarlari bilan qiyosiy taqqoslash; asarda keltirilgan ma'lumotlarni bugungi muammolarga yechim sifatida tatbiq etish va uning ilmiy mohiyatini ochib berish; asarni o'sha davrdagi boshqa tafsirlar bilan qiyosiy taqqoslash; noto'g'ri talqin qilinayotgan oyatlarga radhiyalar berishda asarning o'rnini ko'rsatish.
- Tadqiqot obyekti va predmeti: Tadqiqot obyekti Abu Hafs Nasafiyning "Taysir fi-t-tafsir" asari hisoblanadi. Tadqiqot predmeti esa Abu Hafs Nasafiyning ushbu asarni yozish uslubi, shuningdek, asarning rivoyat, aqliy va ramziy talqinlar nuqtai nazaridan ahamiyati.
- Tadqiqot usullari va ilmiy yangiligi: Tadqiqotda kompleks yondashuv, dialektik, tarixiy, mantiqiy usullar, tahlil, sintez, qiyosiy tahlil va kodikologiya kabi usullardan foydalanilgan. Ilmiy yangiligi sifatida Abu Hafs Nasafiyning o'ziga xos uslubi, Qur'on suralaridagi so'z va harflar sonini keltirishi, 100 ta ismni sanashi va bu orqali tafsir ilmida yangi yo'nalish ochganligi, uning "Taysir fi-t-tafsir" asari bilan Movarounnahr tafsirshunosligiga hissa qo'shganligi ta'kidlangan.
- Tadqiqot natijalarining nazariy va amaliy ahamiyati: Tadqiqot natijalari nazariy jihatdan Abu Hafs Nasafiyning Movarounnahr tafsirshunosligidagi o'rnini aniqlashga, tarixiy, ijtimoiy va bio-bibliografik ma'lumotlarni ilmiy muomalaga kiritishga xizmat qiladi. Amaliy jihatdan esa, ushbu tadqiqot natijalari "Dinshunoslik", "Islomshunoslik", "Islom huquqi" kabi fanlarning o'quv dasturlarini boyitishda qo'llanilishi mumkin.