Нақд пулсиз ҳисоб-китоблар ва тўлов тизими

Ushbu o'quv-uslubiy qo'llanma «Naqd pulsiz hisob-kitoblar va to'lov tizimi» fanining nazariy asoslarini chuqur o'rganishga qaratilgan bo'lib, unda mamlakatimizda naqd pulsiz hisob-kitoblar va to'lov tizimlarining tashkil topish bosqichlari, ularning elementlari, mexanizmlari, hamda zamonaviy bank texnologiyalarining joriy etilishi va rivojlanish istiqbollari batafsil yoritilgan. Qo'llanma naqd pulsiz hisob-kitoblar va to'lov tizimining nazariy va amaliy jihatlarini ochib beradi va bu sohadagi bilimlarni mustahkamlashga yordam beradi.

Asosiy mavzular

1-MAVZU. “TЎЛОВ ТИЗИМИ ВА УНИНГ СТРУКТУРАСИ: Ushbu mavzu to'lov tizimining ma'nosini, uning elementlarini, respublika to'lov tizimini, uni tashkil etilishini, Markaziy bankning to'lov tizimidagi o'rnini, shuningdek, to'lov tizimini va to'lov infratuzilmasini rivojlantirish bo'yicha chora-tadbirlarni va tijorat banklarining to'lov tizimini o'rganadi.
2-MAVZU. NAQD PULSIZ HISOB-KITOBLAR TIZIMI: Mavzu naqd pulsiz hisob-kitoblar tizimining elementlarini, O'zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to'g'risidagi Nizomning mazmunini, ahamiyatini va uni amalda qo'llanilishini, iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida naqd pulsiz hisob-kitoblarni takomillashtirishni, plastik kartochkalar va ularning milliy to'lov tizimidagi o'rnini, O'zbekistonda plastik kartochkalar tizimining rivojlanishini va takomillashtirilishini, muddat o'tgan debitorlik-kreditorlik qarzdorliklari va ularni qisqartirish yo'llarini o'rganadi.
3-MAVZU. ELEKTRON T'ULOV TIZIMI VA UNING BANKLARARO HISOB-KITOBLARNI TASHKIL ETISHDAGI O'RNI: Mavzu elektron to'lov tizimining mazmunini, ahamiyatini, O'zbekistonda joriy etilishi va ishlash prinsiplarini, banklararo to'lov tizimi faoliyat yuritishining buxgalteriya modelini, banklararo to'lov tizimi orqali ma'lumotlarni uzatishning texnologik jarayonini hamda O'zbekistonda elektron axborotlarni muhofazalashni tashkil etishni o'rganadi.
4-MAVZU. YAGONА VAKILLIK HISOBVARAG'I ORQALI HISOB-KITOBLARGA ASOSLANGAN T'ULOV TIZIMI: Mavzu to'lov tizimida yagona vaqillik hisobvaraqining tutgan o'rni, ahamiyati va unga o'tishni, yagona vaqillik hisobvaraqining to'lov tizimidagi o'ziga xos xususiyatlarini, yagona vaqillik hisobvaraqi asosida tijorat banklari va ularning filiallari o'rtasida hisob-kitoblarning hisobini hamda to'lov markazining dasturiy kompleksini o'rganadi.
5-MAVZU. MИJOZLARGА MASOFАVIY BANK XIZMATLARINI KO'RSATISHDA “BANK-MIJOZ” DASTURIining YO'RNI: Mavzu «Bank-mijoz» dasturiy ta'minoti va uning ahamiyatini, «Bank-mijoz» tizimining asosiy vazifalarini, hisob-kitoblarni «Bank-mijoz» tizimi orqali o'tkazish tartibini hamda bank-mijoz dasturi bo'yicha mijozning ish tartibini o'rganadi.
6-MAVZU. “INTERNET-BANKING” ELEKTRON T'OVOLAR TIZIMI: Mavzu «Internet-Banking» elektron to'lovlar tizimining mazmunini va ahamiyatini, «Internet-Banking» tizimining banklar faoliyatida tutgan o'rnini, O'zbekiston Respublikasi banklarida qo'llanilishini va O'zbekistonda rivojlantirish istiqbollarini o'rganadi.
7-MAVZU. YANGI BANK TEXNOLOGIYALARI: Mavzu elektron bank tizimining mazmunini va tarkibiy qismlarini, «SMS-banking» tizimining mazmunini va amaliyotda ishlatilishini, «MailBank» elektron to'lovlari kichik tizimining xususiyatlarini hamda jahon amaliyotidagi bank texnologiyalarini, ularning O'zbekiston Respublikasida qo'llanilishini va kelajagini o'rganadi.
8-MAVZU. SWIFT XALQARO TO'LOV TIZIMI: Mavzu SWIFT xalqaro to'lov tizimining mazmunini va uning tashkil etilishini, SWIFT to'lov tizimiga a'zo bo'lish bosqichlarini, SWIFT xalqaro to'lov tizimining ishlash tamoyillarini va SWIFT to'lov tizimi orqali hisob-kitoblarni amalga oshirish tartibini o'rganadi.
9-MAVZU. PUL O'TKAZISH TIZIMLARI: Mavzu pul o'tkazish tizimlarini va ularning turlarini, WESTERN UNION pul o'tkazmasi, uning afzalliklari va shartlarini, MONIGRAM tizimi orqali naqd pul o'tkazish tartibini, ANELIK pul o'tkazish tizimi orqali naqd pul o'tkazish tartibini, “Kontact”- pul o'tkazmasi bo'yicha bank xizmatlarini, "Zolotaya Korona" pul o'tkazmasini hamda xalqaro pul o'tkazmalarini o'tkazishda bank nazoratini o'rganadi.
10-MAVZU. BANK XAVFSZILIGINING MAQSADI VA VAZIFALARI: Mavzu bank xavfsizligining mazmunini va maqsadini, bank xavfsizligining vazifalarini, bank xavfsizligini ta'minlashda himoya etilishi zarur bo'lgan ob'ektlarni, bank faoliyatida yuzaga keladigan noqonuniy operatsiyalar va ularning oldini olish choralarini o'rganadi.
11-MAVZU. BANK XAVFSZILIGIGA TA'SIR QILUVCHI XATAR SHAKLLARI: Mavzu bank xavfsizligiga ta'sir qiluvchi xavf-xatar turlarini, naqd pulsiz hisob-kitoblarni o'tkazishdagi firibgarlik va uni ogohlantirishni, kreditlash ishi bilan bog'liq noqonuniy operatsiyalar va ularni oldini olish choralarini, kassa va valyuta operatsiyalarini va ularni oldini olish choralarini hamda qo'riqlanadigan bank haqidagi axborotni noqonuniy olish va ishlatish yo'llarini o'rganadi.
12-MAVZU. BANK XAVFSZILIGI OB'EKTLARI: Mavzu bank xodimlari, bank xavfsizligining ob'ektlari, moliyaviy mablağlar, nomoddiy mablağlar, ob'ekt, bank ma'lumotlari, qonun, pul o'tkazmalar tizimi, xizmat turlari, xizmat tariflari, raqobat muhiti, bank kuni, tizimi, ma'lumotlar manbai, bank siri, tijorat siri, auditor sirini o'rganadi.
13-MAVZU. BANK XAVFSZILIGINI TA'MINLASHNING HUQUQİY ASOSLARI: Mavzu «Bank siri» to'g'risidagi qonunning mazmuni va bank xavfsizligini ta'minlashdagi ahamiyatini, bank sirini ta'minlovchi boshqa huquqiy va me'yoriy hujjatlarni, «Bank xavfsizligi tizimi to'g'risidagi» Tartib va uning mazmunini hamda «Bank xavfsizligi Kengashi to'g'risidagi» Tartibning mazmunini va uni amalda qo'llanilishini o'rganadi.
14-MAVZU. BANK SIRINI HIMOYALASHNI TASHKIL ETISH: Mavzu bank sirini tashkil etuvchi ma'lumotlarni, bank sirini tashkil etuvchi ma'lumotlarni noqonuniy olish usullarini hamda bankning kompyuter sohasi bilan bog'liq ma'lumotlarni olishga urinishda jinoiy harakatning o'ziga xos tomonlarini o'rganadi.
15-MAVZU. BANK XAVFSZILIGINI TA'MINLASH USULLARI: Mavzu bank xavfsizligini tashkiliy jihatdan ta'minlash usullarini, bank xavfsizlik xizmatini, bank xavfsizligini muhandis-texnik vositalar yordamida ta'minlashni hamda bank xavfsizligini informatsion-analitik usullar bilan ta'minlashni o'rganadi.