Mehnat sotsiologiyasi

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi oliy o'quv yurtlari talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, mehnat sotsiologiyasi fanining asosiy nazariy va amaliy masalalarini o'z ichiga oladi. Kitobda mehnat munosabatlari, mehnat unumdorligi, ish haqi, ijtimoiy kafolatlar, aholining ish bilan ta'minlanganligi va boshqa muhim mavzularga oid ma'lumotlar keltirilgan.

Asosiy mavzular

Mehnat sotsiologiyasining predmeti, vazifalari va ijtimoiy-iqtisodiy fanlar bilan bog'liqligi: Ushbu mavzuda mehnat sotsiologiyasining asosiy tushunchalari, vazifalari, predmeti va boshqa ijtimoiy-iqtisodiy fanlar bilan o'zaro aloqalari ko'rib chiqiladi. Shuningdek, mehnat tushunchasi, uning mazmuni va xususiyatlari tahlil etiladi.
Mehnat faoliyatini tashkil etish masalalari: Mazkur mavzu mehnat faoliyatini tashkil etishning nazariy va amaliy jihatlariga bag'ishlangan. Mehnat taqsimoti, kooperatsiyasi, ish o'rinlarini tashkil etish, mehnat intizomi va mehnatni normalash masalalari batafsil yoritilgan.
Mehnat faoliyatining sabablari: Ushbu mavzuda mehnat faoliyatining sabablari, ehtiyojlar, qiziqishlar, qadriyatlar va motivatsiya kabi omillar tahlil qilinadi. Shuningdek, mehnat xulqi sabablarining tuzilishi ham ko'rib chiqiladi.
Mehnat jamoasi va unda ijtimoiy-mehnat munosabatlari: Mazkur mavzu mehnat jamoasining strukturasi, rivojlanish bosqichlari, boshqaruv va o'zini-o'zi boshqaruv tizimi kabi masalalarni o'z ichiga oladi. Mehnat jamoasidagi ijtimoiy-psixologik muhitning ahamiyati ham ta'kidlangan.
Mehnatga munosabat va undan qoniqish jarayoni: Ushbu mavzuda mehnatga munosabatning mohiyati, omillari, turlari va ahamiyati ko'rib chiqiladi. Mehnatdan qoniqish hosil qilishning ijtimoiy ahamiyati va empirik omillari tahlil etiladi.
Xodimlarning mehnatga moslashishi jarayoni: Mazkur mavzu xodimlarning mehnatga moslashishi jarayonining mohiyati, bosqichlari va omillariga bag'ishlangan. Kasbiy tanlash va martaba masalalari ham yoritilgan.
Mehnat shartnomasi, uni tuzish va bekor qilish tartibi: Ushbu mavzuda mehnat shartnomasining tushunchasi, taraflari, turlari, tuzish, o'zgartirish va bekor qilish tartibi kabi masalalar batafsil yoritilgan.
Ish vaqti va uning huquqiy asoslari: Mazkur mavzu ish vaqti tushunchasi, turlari, rejimi va normalari kabi masalalarga bag'ishlangan. Normal mehnat sharoitlaridan chetlashganda ish vaqtini huquqiy jihatdan tartibga solish masalalari ham ko'rib chiqilgan.
Dam olish vaqti va uning huquqiy kafolatlari: Ushbu mavzuda dam olish vaqti tushunchasi, turlari, ahamiyati va huquqiy kafolatlari batafsil yoritilgan. Mehnat ta'tillari, ularni berish tartibi va ulardan foydalanish masalalari ham ko'rib chiqilgan.
Mehnatni muhofaza qilish muammolari: Mazkur mavzu mehnatni muhofaza qilishning mohiyati, vazifalari, asosiy yo'nalishlari va tashkil etish masalalariga bag'ishlangan. Jarohatlanish, baxtsiz hodisa va kasb kasalliklarining oldini olish chora-tadbirlari ham ko'rib chiqilgan.
Ijtimoiy-mehnat safarbarligi: Ushbu mavzuda ijtimoiy-mehnat safarbarligining mohiyati, turlari, omillari va migratsiya kabi masalalar yoritilgan.
Mehnat muomalasi: Mazkur mavzu mehnat muomalasining tushunchasi, tuzilishi, turlari va xususiyatlariga bag'ishlangan.
Mehnat bozori: shakllanishi va rivojlanishi: Ushbu mavzu mehnat bozori tushunchasi, uning turlari, shakllanishi va rivojlanishi masalalariga bag'ishlangan. Mehnat bozorini tartibga solish masalalari ham ko'rib chiqilgan.
Mehnat resurslarining shakllanishi va ulardan foydalanish: Mazkur mavzu mehnat resurslari tushunchasi, uning tarkibi, shakllanishi va ulardan foydalanish masalalariga bag'ishlangan. Korxonaning mehnat resurslari bilan ta'minlanishini tahlil qilishning ahamiyati ham ta'kidlangan.
Aholining turmush darajasi va uning daromadlari: Ushbu mavzuda aholining turmush darajasi tushunchasi, ko'rsatkichlari, daromadlari va ularning turlari, yashash minimumi va iste'mol savati kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
Mehnat sohasida ijtimoiy kafolatlar tizimi: Ushbu mavzuda ijtimoiy himoya qilish tushunchasi, yo'nalishlari, ijtimoiy institutlar va xodimlarni ijtimoiy himoya qilish mexanizmi, ijtimoiy ta'minot turlari kabi masalalar yoritilgan.
Aholini ish bilan ta'minlash va ishsizlik muammolari: Mazkur mavzu aholini ish bilan ta'minlashning mohiyati, shakllari, ishsizlik tushunchasi, turlari va darajasi kabi masalalarga bag'ishlangan. Davlatning aholini ishsizlikdan muhofaza qilish borasidagi tadbirlari ham ko'rib chiqilgan.
Mehnat unumdorligi, uni oshirish omillari va ko'rsatkichlari: Ushbu mavzuda mehnat unumdorligi tushunchasi, omillari, ko'rsatkichlari va uni oshirish yo'llari batafsil yoritilgan.
Korxonada xodimlarning ish haqi tizimi: Mazkur mavzu ish haqi tushunchasi, tarkibiy qismlari, tartibga solish, funktsiyalari, tashkil etish tamoyillari va tizimlari kabi masalalarga bag'ishlangan. Xorijiy tajriba ham ko'rib chiqilgan.
Tashkilotdagi mehnat sohasidagi nizolar: Ushbu mavzuda mehnat sohasidagi nizolarning mohiyati, sabablari, ko'rish tartibi va hal etish yo'llari batafsil yoritilgan.
Mehnat sohasida sotsiologik tadqiqotlarni o`tkazish uslubiyoti: Mazkur mavzu sotsiologik tadqiqotlarni tashkil etish, o'tkazish usullari, axborot to'plash uslublari va tahlil qilish usullarini o'z ichiga oladi.
Mehnat munosabatlarini tartibga solishda Xalqaro Mehnat Tashkilotining o`rni va ahamiyati: Mazkur mavzu Xalqaro Mehnat Tashkilotining tashkil etilishi, rivojlanishi, maqsadi, vazifalari va faoliyat dasturidagi asosiy yo'nalishlar kabi masalalarga bag'ishlangan.