Ўзбек тилида характер ифодаловчи бирликлар семантикаси
Ushbu dissertatsiya avtoreferati oʻzbek tilida inson xarakterini ifodalovchi leksik, frazeologik va paremiologik birliklarning semantik xususiyatlarini tahlil qilishga bagʻishlangan. Tadqiqotda, jumladan, xarakterni ifodalovchi birikmalarning milliy tilshunoslik, lingvokulturologiya va psixologiya nuqtai nazaridan oʻrganilishi, ularning til tizimidagi oʻrni, maʼnaviy va axloqiy qadriyatlarni ifodalashdagi roli atroflicha koʻrib chiqilgan. Tadqiqot dunyo va oʻzbek tilshunosligidagi mavjud uslublar, nazariy va metodologik asoslarga tayanib amalga oshirilgan. Unda xarakterni ifodalovchi birikmalarning semantik modellari ishlab chiqilgan va ularning lingvistik-kognitiv va lingvo-madaniy jihatlari ochib berilgan. Tadqiqotning ilmiy va amaliy ahamiyati ham alohida taʼkidlangan.
Asosiy mavzular
- Inson xarakterini ifodalovchi leksik birliklarning semantik xususiyatlari: Tadqiqotning birinchi qismida oʻzbek tilidagi xarakterni ifodalovchi leksik birliklarning semantik xususiyatlari, ularning lingvistik-kognitiv va lingvo-madaniy jihatlari, milliy va individual xarakterni ifodalashdagi oʻrni koʻrib chiqiladi. Leksik birliklarning semantik modellari, xarakterni ifodalashda qoʻllanuvchi omillar va usullar tahlil qilinadi.
- Xarakterni ifodalovchi frazeologik birliklarning semantik tahlili: Ikkinchi qismda oʻzbek tilidagi xarakterni ifodalovchi frazeologik birliklarning semantik xususiyatlari, ularning maʼno guruhlari, qoʻllanish sohalari va madaniy semasi tahlil qilinadi. Frazeologik birliklarning xarakterni ifodalashdagi oʻrni va qoʻllanish usullari, metaforik maʼnolari ochib beriladi.
- Xarakterni ifodalovchi makollarning semantik tahlili: Uchinchi qismda oʻzbek xalq maqollarida xarakterni ifodalovchi birliklarning semantik xususiyatlari, ularning maʼnaviy va axloqiy qadriyatlarni ifodalashdagi oʻrni, maʼno modellari va taʼsirchanligi tahlil etiladi. Maqollardagi xarakterni ifodalashning oʻziga xos jihatlari va xulosa, hukm, baho semalari koʻrib chiqiladi.