Экиш муддатлари ҳамда меъёрларининг ерёнғоқ ва соя ўсиши, ривожланиши ва ҳосилдорлигига таъсири (Қашқадарё вилоятининг оч тусли бўз тупроқлари шароитида).
Ushbu dissertatsiya AQSh, Xitoy, Hindiston, Argentina, Braziliya, Janubiy Afrika, Rossiya Federatsiyasi, Italiya, Ispaniya, Avstraliya, Kavkazorti mamlakatlarida hamda O'zbekistonda asosiy ekin sifatida, takroriy ekin sifatida er yong'oq va soya ekinlarini yildan-yilga yuqori hosil olish bo'yicha olib borilayotgan ilmiy-tadqiqot ishlarining o'rganilganlik darajasi, ularning mavjud kamchiliklari va ularni bartaraf etish yo'llari keltirilgan. Mavzuning dolzarbligi, bu ekinlarning iqtisodiy samaradorligi va O'zbekistonda ularni ekish bo'yicha aniq tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Er yong'oq va soya ekinlarining iqtisodiy samaradorligi: Er yong'oq va soya ekinlarini Qashqadaryo viloyatining och tusli bo'z tuproqlari sharoitida takroriy ekin sifatida ekishning iqtisodiy samaradorligi hisoblab chiqilgan. Optimal muddatlarda va me'yorlarda ekish natijasida yuqori hosil olish, xarajatlarni kamaytirish va foydani oshirish bo'yicha tavsiyalar berilgan.
- Ekish muddatlari va me'yorlarining o'simliklarga ta'siri: Er yong'oq va soya ekinlarining turli ekish muddatlari va me'yorlarining ularning o'sishi, rivojlanishi, hosildorligi, dukkaklar soni, don sifatiga ta'sirini aniqlash bo'yicha tadqiqotlar o'tkazilgan. Tadqiqotlar natijasida optimal ekish muddatlari va me'yorlari aniqlanib, amaliyotga tavsiya etilgan.
- Tuproqqa ta'siri: Er yong'oq va soya ekinlarini ekish muddatlari va me'yorlarining tuproqning agrofizikaviy va agrokimyoviy xossalariga ta'siri o'rganilgan. Ekish me'yorlarini oshirish tuproqdagi gumus, azot va fosfor miqdorini oshirishga, shuningdek, tuproqning hajmiy massasini o'zgartirishga ta'sir ko'rsatishi aniqlangan.