Фарғона водийси қишлоқ аҳолисининг ҳунармандчилик анъаналари (XIX аср охири – XX аср бошлари)
Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Tarix instituti huzurida malakali ilmiy ishlar olib borilgan tadqiqotga bag'ishlangan. Tadqiqotda Farg'ona vodiysi qishloq aholisining hunarmandchilik an'analari (XIX asr oxiri – XX asr boshlari) tarixiy-etnografik materiallar asosida tahlil qilingan. Tadqiqotda hunarmandchilikning turli tarmoqlari, ularning hududiy va etnik jihatlari, ijtimoiy-iqtisodiy omillarning ta'siri, shuningdek, xom-ashyo turlari va ularni qayta ishlash usullari, buyumlar bezaklari, ustoz-shogird an'analari, xomiy-pirlarga e'tiqod kabi masalalar yoritilgan. Tadqiqot natijalaridan kelib chiqib, xalq hunarmandchiligini rivojlantirish va saqlash bo'yicha ilmiy-amaliy taklif va tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Kirish: Tadqiqot mavzusining dolzarbligi, uning O'zbekiston Respublikasi fan va texnologiyalarining rivojlanishidagi o'rni, muammoning o'rganilganlik darajasi, maqsad va vazifalari, tadqiqot obyekti va predmeti, usullari, ilmiy yangiligi, amaliy natijalari, ishoningchliligi va ilmiy-amaliy ahamiyati, tadqiqot natijalarining joriy qilinishi haqida ma'lumot berilgan.
- Farg'ona vodiysi qishloq aholisining hunarmandchilik an'analari va hududiy xususiyatlari (XIX asr oxiri – XX asr boshlari): Ushbu bobda Farg'ona vodiysi o'troq va yarim o'troq etnoslarining hunarmandchilik an'analari, o'rganilayotgan davrdagi holati, hunarmandchilik markazlari, ulardagi uskunalar, mahsulot turlari va ularning hududiy xususiyatlari tahlil qilingan. Jumladan, to'qimachilik, kulolchilik, temirchilik va duradgorlik kabi hunarmandchilik tarmoqlari ko'rib chiqilgan.
- Hunarmandchilik mahsulotlarini tayyorlash usullari: an'analar va lokal jihatlar: Bu bobda hunarmandchilik mahsulotlarini tayyorlashning etnik an'analari, ishlab chiqarishdagi mahalliy usullar, mahsulot tayyorlash xususiyatlari, bezaklardagi etnik belgilar, hunarmandchilikning turli tarmoqlarida qo'llanilgan texnologiyalar, vositalar, jamoa va oila davomida o'rganiladigan hunar sirlari haqida ma'lumot berilgan.
- Hunarmandchilik bilan bog'liq e'tiqodlar, marosimlar va urf-odatlar: Ushbu bobda hunarmandchilikka xomiy-pirlarga e'tiqod, hunarmandlar faoliyatida marosimlar, urf-odatlar, tabu va taqiqlar, ustoz-shogird an'analari, hunarmandchilik sirlarining avloddan-avlodga o'tishi, hunarmandchilikning ijtimoiy-iqtisodiy omillari, dinning ta'siri kabi masalalar tadqiq etilgan.
- Xulosa: Tadqiqot natijasida Farg'ona vodiysi qishloq aholisining hunarmandchilik an'analari bo'yicha bir qator ilmiy-nazariy xulosalar chiqarilgan va bu xulosalar asosida hunarmandchilikni rivojlantirish va saqlash bo'yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan.