Иқтисодиёт соҳасидаги жиноятларни квалификация қилиш масалалари

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining jinoyat qismini, xususan, mulkka qarshi jinoyatlarni kvalifikatsiya qilish masalalarini, ularning turlari, ob'ektiv va subyektiv tomonlarini, kvalifikatsiyalovchi belgilarni hamda ushbu jinoyatlarni sodir etishda aybdorning javobgarligini chuqur tahlil qilishga bag'ishlangan. Kitobda o'g'irlik, tahqir, tovlamachilik, firibgarlik kabi jinoyatlarning jinoyat-huquqiy mohiyati ochib berilgan va ularning jinoyat-huquqiy bahosi berilgan. Shuningdek, kitobda jinoyatlarning oldini olish va oldini olish choralariga oid tavsiyalar ham berilgan.

Asosiy mavzular

• O'g'irlik: O'g'rilik — bu o'zganing mulkini yashirin ravishda talon-toroj qilishdir. Jinoyat sub'ekti 14 yoshga to'lgan, aqli raso jismoniy shaxs hisoblanadi. O'g'rilikning kvalifikatsiyalanuvchi jihatlari moddiy zararning miqdori, takroriylik, uy-joyga qonunga xilof ravishda kirib jinoyat sodir etish kabi holatlardir.
• Tahqir: Tahqir – bu o'zganing mulki yoki mulkiy huquqini qonunga xilof ravishda o'zi yoki uchinchi shaxs foydasiga qasddan, g'araz niyatda, qaytarib bermaslik sharti bilan, haqqini to'lamasdan egallashdir. Jinoyat sub'ekti 14 yoshga to'lgan, aqli raso jismoniy shaxs hisoblanadi. Jinoyatning kvalifikatsiyalanuvchi jihatlari – zoorlik ishlatish, uy-joyga qonunga xilof ravishda kirib jinoyat sodir etish, ko'p miqdordagi mulkni talon-toroj qilishdir.
• Tovlamachilik: Tovlamachilik – bu jabrlanuvchi yoki uning yaqin kishilariga zo'rlik ishlatish, mulkka shikast etkazish yoki uni nobud qilish yoki jabrlanuvchi uchun sir saqlanishi lozim bo'lgan ma'lumotlarni oshkor qilish bilan qo'rqitib, o'zga-dan mulkni yoki mulkiy huquqni topshirish, mulkiy manfaatlar berishni yoki mulkiy yo'sindagi harakatlar sodir etishni talab qilishdir. Jinoyat sub'ekti 14 yoshga to'lgan, aqli raso jismoniy shaxs hisoblanadi. Jinoyatning kvalifikatsiyalanuvchi jihatlari – zoorlik ishlatish, mulkka shikast etkazish, uni nobud qilish, ma'lumotlarni oshkor qilish bilan qo'rqitish, ko'p miqdordagi mulkni talon-toroj qilishdir.
• Firibgarlik: Firibgarlik – bu aldash yoki ishonchni suiiste'mol qilish yo'li bilan o'zganing mulkini yoki o'zganing mulkka bo'lgan huquqini qo'lga kiritishdir. Jinoyat sub'ekti 16 yoshga to'lgan, aqli raso jismoniy shaxs hisoblanadi. Jinoyatning kvalifikatsiyalanuvchi jihatlari – ko'p miqdorda, takroran, uyushgan guruh tomonidan yoki boshqa mansabdor shaxslar tomonidan sodir etilishi.
• Mulkni o'zlashtirish yoki rastrata qilish: Mulkni o'zlashtirish yoki rastrata qilish – bu aybdorga ishonib topshirilgan yoki uning ixtiyorida bo'lgan o'zganing mulkini o'zlashtirish yoki rastrata qilish yo'li bilan talon-toroj qilishdir. Jinoyat sub'ekti 16 yoshga to'lgan, aqli raso jismoniy shaxs hisoblanadi. Jinoyatning kvalifikatsiyalanuvchi jihatlari – ko'p miqdorda, takroran, uyushgan guruh tomonidan yoki mansabdor shaxslar tomonidan sodir etilishi.
• Soxta tadbirkorlik: Soxta tadbirkorlik – bu korxona yoki boshqa tadbirkorlik bilan shug'ullanuvchi tuzilmalarni qonunga xilof ravishda, mulkiy manfaat ko'rish maqsadida tuzishdir. Jinoyat sub'ekti 16 yoshga to'lgan, aqli raso jismoniy shaxs hisoblanadi. Jinoyatning kvalifikatsiyalanuvchi jihatlari – ko'p miqdorda, takroran, uyushgan guruh tomonidan sodir etilishi.
• Soxta bankrotlik: Soxta bankrotlik – bu xo'jalik yurituvchi sub'ektning o'z majburiyatlarini bajara olmasligi haqida bila turib, haqiqatga to'g'ri kelmaydigan ma'lumotlar berish orqali kreditorlarga zarar yetkazishdir. Jinoyat sub'ekti 16 yoshga to'lgan, aqli raso jismoniy shaxs hisoblanadi. Jinoyatning kvalifikatsiyalanuvchi jihatlari – takroran, uyushgan guruh tomonidan sodir etilishi.
• Mol-mulkni qasddan yo'q qilish yoki unga zarar yetkazish: Mol-mulkni qasddan yo'q qilish yoki unga zarar yetkazish – bu o'zganing mulkini qasddan yo'q qilish yoki unga zarar yetkazishdir. Jinoyat sub'ekti 16 yoshga to'lgan, aqli raso jismoniy shaxs hisoblanadi. Jinoyatning kvalifikatsiyalanuvchi jihatlari – ko'p miqdorda, millatlararo yoki irqiy adovat zamirida, guruh tomonidan sodir etilishi.
• Qonunga xilof ravishda tovarlarni sotish yoki vositachilik faoliyatini amalga oshirish: Qonunga xilof ravishda tovarlarni sotish yoki vositachilik faoliyatini amalga oshirish – bu belgilangan tartibda ro'yxatdan o'tmasdan, noqonuniy ravishda savdo yoki vositachilik faoliyatini amalga oshirishdir. Jinoyat sub'ekti 16 yoshga to'lgan, aqli raso jismoniy shaxs hisoblanadi. Jinoyatning kvalifikatsiyalanuvchi jihatlari – ko'p miqdorda, takroran, uyushgan guruh tomonidan sodir etilishi.
• Savdo yoki xizmat ko'rsatish qoidalarini buzish: Savdo yoki xizmat ko'rsatish qoidalarini buzish – bu savdo yoki xizmat ko'rsatish qoidalarini ko'p miqdorda buzishdir. Jinoyat sub'ekti 16 yoshga to'lgan, aqli raso jismoniy shaxs hisoblanadi. Jinoyatning kvalifikatsiyalanuvchi jihatlari – ko'p miqdorda, takroran, uyushgan guruh tomonidan sodir etilishi.