Особенности семейно-бытовых преступлений и их предупреждение
Ushbu tadqiqot O‘zbekiston Respublikasi va xorijiy mamlakatlardagi oilaviy-turmush tarzidagi jinoyatchilikning holati, tuzilishi va tendensiyalari bo'yicha o‘rganilgan materiallar asosida oilaviy-turmush tarzidagi jinoyatlarning umumiy xususiyatlarini ochib beradi. Tadqiqotda oilaviy-turmush tarzidagi jinoyatlarning sabablari, shart-sharoitlari, jinoyatchi shaxsining xususiyatlari, shuningdek, ushbu jinoyatlarning oldini olish va ularga qarshi kurashishning uslubiy va amaliy jihatlari ko'rib chiqiladi. Tadqiqotda jinoyatchilikning oldini olish va unga qarshi kurashish bo'yicha huquqiy, ijtimoiy-psixologik va tashkiliy chora-tadbirlar tizimi, shuningdek, oilaviy-turmush tarzidagi jinoyatlarning jilovlanishi va oldini olishning samaradorligini oshirishga qaratilgan takliflar ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Oilaviy-turmush tarzidagi jinoyatlarning tizimli va statistik tahlili: Tadqiqotda oilaviy-turmush tarzidagi jinoyatlarning O‘zbekiston va xorijiy davlatlardagi statistikalari, dinamikasi va tuzilishi tahlil qilinadi. Jinoyatlarning umumiy xususiyatlari, sabablari, shart-sharoitlari va muammolari aniqlanadi.
- Jinoyatchilikning sabablari va shart-sharoitlari (determinantlari): Oilaviy-turmush tarzidagi jinoyatlarga olib keluvchi omillar, jumladan, ijtimoiy, iqtisodiy, psixologik va shaxsiy omillar chuqur o'rganiladi. Spirtli ichimliklar, giyohvandlik, oiladagi noqulay muhit, ishsizlik, kamtarinlik, janjallar va boshqa jinoyatchilikka turtki beruvchi sabablar tahlil etiladi.
- Jinoyatchining shaxsiy xarakteristikasi: Tadqiqotda oilaviy-turmush tarzidagi jinoyatlarni sodir etgan shaxslarning demografik, ijtimoiy-iqtisodiy, ruhiy va axloqiy xususiyatlari o'rganiladi. Jinoyatchilarning yoshi, jinsi, ta'lim darajasi, kasbi, oilaviy ahvoli, shaxsiy fazilatlari, motivatsiyasi va jinoyat sodir etishdagi roli tahlil qilinadi.
- Oilaviy-turmush tarzidagi jinoyatlarning oldini olish va nazorat qilishning asosiy yo'nalishlari va xususiyatlari: O‘zbekiston Respublikasi va xorijiy davlatlarda oilaviy-turmush tarzidagi jinoyatlarning oldini olish va nazorat qilishning huquqiy, ijtimoiy, tashkiliy va psixologik uslublari ko'rib chiqiladi. Jinoyatchilikning oldini olishda davlat organlari, jamoat tashkilotlari va shaxslarning roli, shuningdek, oilaviy huquqbuzarliklarning oldini olish bo'yicha umumiy va maxsus chora-tadbirlar tahlil etiladi.
- Qurbonlikka uchraganlarning (viktimologik) profilaktikasi: Oilaviy-turmush tarzidagi jinoyatlarda qurbonlikka uchraganlarning holati va ularning jinoyatlarni sodir etishdagi roli o'rganiladi. Qurbonlikka uchraganlarni himoya qilish va ularning huquqlarini ta'minlash bo'yicha profilaktik chora-tadbirlar ko'rib chiqiladi. Xorijiy davlatlarning ushbu sohadagi tajribasi ham o'rganiladi.