Вещественный состав известняков Бешбулакского месторождения
Ushbu maqola Бешбулак (Beshbulak) koni ohaktoshlarining jismoniy-mexanik xossalari va kimyoviy tarkibini, ularning portlandsement klinker ishlab chiqarish uchun yaroqliligini o'rganadi. Tadqiqotda коннинг ўрни, геологик тузилиши, оҳактошларнинг литологик ва петрографик хусусиятлари, уларнинг доломитланиши, кимёвий таркиби ва физик-механик кўрсаткичлари батафсил ёритилган. Маълумотлар микроскопик таҳлиллар, 42 та шлифлар ва 19 та монолит намуналари асосида олинган. Таҳлилларга кўра, оҳактошлар асосан кальцитдан иборат, бироқ айрим жойларда доломитланиш кузатилади. Физик-механик хоссалари (зичлик, катталик, сув ютиш, мустаҳкамлик) ва кимёвий таркиби (SiO2, Al2O3, Fe2O3, CaO, MgO ва б.) аниқланган. Хулосада айтилишича, Бешбулак кон оҳактошлари портландцемент ишлаб чиқариш учун юқори малакали хомашё ҳисобланади.
Asosiy mavzular
- Бешбулак кони оҳактошларининг геологик жойлашуви ва литологияси: Мақолада Бешбулак оҳактош конларининг Қўғитантоғ тизмасининг жануби-шарқий қисмида, Ўзбекистон Республикаси Сурхондарё вилояти Шеробод тумани ҳудудида жойлашганлиги айтилади. Конда асосий ўринни оҳактошлар эгаллайди, уларнинг кўпчилиги детритли, кўпроқ кальцитдан иборат, аммо айрим жойларда доломитланиш кузатилади.
- Оҳактошларнинг минералогик ва кимёвий таркиби: Микроскопик таҳлиллар натижасида оҳактошларнинг асосан кальцитдан (100% гача) таркиб топганлиги, шунингдек, кварц зарралари ва доломит ромбоэдралари учраши аниқланган. Кальцит майда ва майда-донли масса ҳамда органоген детрит сифатида мавжуд. Кимёвий таркиби бўйича оҳактошлар асосан CaO (52,07%) ва кичик миқдорда SiO2, Al2O3, Fe2O3, MgO, SO3 ва бошқаларни ўз ичига олади.
- Оҳактошларнинг физик-механик хусусиятлари: Оҳактошларнинг зичлиги (2,68 г/см³), катталиги (2,62 г/см³), бўшлиқлилиги (2,22%), сув ютиши (0,90%) ва ҳаво-қуруқ ҳолатидаги сиқувга мустаҳкамлиги (636 кг/см²) ўрганилган. Юзаки қатламлардаги оҳактошларнинг зичлиги ва мустаҳкамлиги сал паст, бўшлиқлилиги ва сув ютиши эса бироз юқорироқ эканлиги аниқланган.
- Портландцемент ишлаб чиқариш учун оҳактошларнинг яроқлилиги: Оҳактошларнинг юқори CaO миқдори ва қониқарли физик-механик хусусиятлари уларни портландцемент клинкери ишлаб чиқариш учун мувофиқ материал эканлигини кўрсатади.