Иқтисодиётни модернизациялаш шароитида корхонанинг моддий ресурсларга бўлган талабини аниқлаш
Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Maxsus Ta’lim Vazirligi tomonidan Samarqand Iqtisodiyot va Servis Institutida tayyorlangan bo‘lib, “Sanoat iqtisodiyoti” fanidan “Kurs ishi” mavzusiga bag‘ishlangan. Asosiy e’tibor iqtisodiyotni modernizatsiya qilish sharoitida korxona moddiy resurslariga bo‘lgan talabini aniqlashga qaratilgan. Kitobda korxona faoliyatini optimallashtirish, samaradorlikni oshirish va rivojlantirishga oid muhim nazariy va amaliy masalalar yoritilgan. Ayniqsa, moddiy resurslarning iqtisodiy mohiyati, ularning korxonadagi o‘rni, tahlil qilishning zarurati, aylana mablag‘larning ahamiyati, tarkibi, shakllanish manbalari va ulardan foydalanishni yaxshilash yo‘llari atroflicha ko‘rib chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Moddiy resurslarning iqtisodiy tabiati va korxona faoliyatida tutgan o‘rni: Ushbu bo‘limda moddiy resurslarning iqtisodiy mohiyati, korxona ishlab chiqarish jarayonidagi roli, asosiy fondlar va tovar-moddiy zaxiralar tahlili, shuningdek, korxona mulki va uning turlari haqida ma’lumot beriladi. Moddiy resurslar korxonaning iqtisodiy faoliyatida asosiy o‘rin tutishi va ulardan samarali foydalanishning muhimligi ta’kidlanadi.
- Moddiy resurslarni tahlil qilishning ob’ektiv zaruriyati: Bo‘limda bozor iqtisodiyoti sharoitida korxona faoliyati tahlilining ahamiyati, tahlilning asosiy vazifalari, xususan, biznes rejalarni tuzish, korxonaning ichki va tashqi imkoniyatlarini aniqlash, samaradorlikni oshirish yo‘llarini ishlab chiqish kabi masalalar yoritilgan. Shuningdek, tahlilning o‘zgaruvchan sharoitlarga moslashishi va uning roli haqida so‘z boradi.
- Aylana mablag‘larning iqtisodiy mohiyati va korxona faoliyatidagi roli: Ushbu bo‘limda aylana mablag‘larning korxona uchun zarurligi, ularning doimiy aylanishi, pul, ishlab chiqarish vositasi va tayyor mahsulot (tovar) shaklida bo‘lishi tushuntiriladi. Aynan shu mablag‘lar korxonaning uzluksiz faoliyatini ta’minlashda muhim rol o‘ynaydi. Shuningdek, moddiy zaxiralar va ularning ishlab chiqarish jarayonidagi ahamiyati ham ko‘rib chiqiladi.
- Aylana mablag‘larining tarkibi, tuzilishi, shakllanish manbalari va ularni normalashtirish: Qismda aylana mablag‘lar tarkibini tashkil etuvchi elementlar, ularning o‘zaro nisbati va tuzilishi, shakllanish manbalari (o‘z mablag‘lari, kreditlar) hamda ularni normalashtirishning mohiyati va usullari bayon etiladi. Normalashtirish jarayoni resurslardan oqilona foydalanish va xarajatlarni kamaytirishga qaratilgan.
- Aylana mablag‘lardan foydalanishni yaxshilash va ularning samaradorligini oshirish yo‘llari: Bo‘limda aylana mablag‘lardan foydalanishni yaxshilash bo‘yicha tavsiyalar berilgan. Bularga resurslarni tejash, moddiy va pul mablag‘larining aylanma tezligini oshirish, xarajatlarni kamaytirish, mahsulot sotuvini tezlashtirish va boshqa samaradorlikni oshiruvchi omillarni qo‘llash kiradi.