Гепатит В вируси таъсирида сурункали жигар касалликлари шаклланишининг метаболик ва протеомик жиҳатлари

Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni saqlash tizimini tubdan takomillashtirishga qaratilgan davlat siyosatining muhim yo'nalishlaridan biri bo'lgan jigar kasalliklarining oldini olish va davolashga bag'ishlangan. Asosiy e'tibor Gepatit B virusi ta'sirida kelib chiqadigan surunkali jigar kasalliklarining shakllanishida metabolik va proteomik o'zgarishlarga qaratilgan. Tadqiqotda ushbu kasalliklarning oldini olish va ularni aniqlashda yangi diagnostik usullarni ishlab chiqish, shuningdek, kasallikning prognozini yaxshilash masalalariga urg'u berilgan. Ilmiy ishda jigar kasalliklarining murakkab mexanizmlari, jumladan, sitokinlar, immunitet tizimi holati va oqsil almashinuvining buzilishi kabi jihatlari chuqur o'rganilgan. Tadqiqot natijalari yangi diagnostik markrlarni aniqlash va kasallikni erta bosqichda aniqlash imkonini beradi, bu esa bemorlarga samarali davolash yordami ko'rsatishga, nogironlik va o'lim darajasini kamaytirishga yordam beradi.

Asosiy mavzular

• Gepatit B virusi ta'sirida surunkali jigar kasalliklari shakllanishining metabolik va proteomik jihatlari: Ushbu mavzu doirasida Gepatit B virusi (HBV) ta'sirida jigar kasalliklarining rivojlanishida metabolizm va oqsil almashinuvidagi o'zgarishlar o'rganilgan. Tadqiqotda qon plazmasidagi oqsil (proteom) tarkibining o'zgarishi, ayniqsa, kasallikning faol bosqichlarida aniqlangan o'zgarishlar va ularning diagnostik ahamiyati tahlil qilingan. Jumladan, serum amiloid A1 va uning N-terminal arginin-qisqargan shakli kabi oqsillar surunkali jigar kasalliklarining faol shakli uchun yangi bio-markerlar sifatida ko'rsatilgan.
• Immunologik va sitokinli o'zgarishlar: Tadqiqotda surunkali jigar kasalliklarida immunitet tizimining holati, ayniqsa T-limfotsitlar va ularning subpopulyatsiyalaridagi (T-helper va T-suppressor) o'zgarishlar o'rganilgan. Shuningdek, kasallikning faollik darajasiga qarab sitokinlar (TNF-a, IL-6, IL-8, IL-10) darajasining o'zgarishi va ularning kasallik rivojlanishidagi o'rni tahlil qilingan. Bu o'zgarishlar kasallikning kechishini bashorat qilishda muhim rol o'ynaydi.
• Endotoksinli intoxikatsiya va lipidlar almashinuvi: Ushbu mavzu jigarning surunkali kasalliklarida endotoksinli intoxikatsiya mexanizmlari va lipidlar almashinuvidagi o'zgarishlarni o'rganadi. Tadqiqotda qonda malondialdegid, dien kon'yugatlar kabi lipid peroksidlanish mahsulotlarining ko'payishi, antioksidant fermentlar faolligining pasayishi aniqlangan. Bundan tashqari, fosfolipidlar tarkibidagi o'zgarishlar, ayniqsa, fosfatidilxolinning kamayishi va lizofosfatidilxolinning ko'payishi jigar hujayralarining shikastlanishida muhim rol o'ynashi ta'kidlangan.