Марказий Қизилқум фосфоритларидан олинган экстракцион фосфор кислотаси асосида натрий ва натрий-аммоний ортофосфатларнинг физик-кимёвий асосларини ва технологиясини ишлаб чиқиш
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti O'zbekistonning Markaziy Qizilqum fosforitlaridan olingan ekstraksion fosfor kislotasi asosida natriy va natriy-ammoniy ortofosfatlarning fizik-kimyoviy asoslarini va texnologiyasini ishlab chiqishga bag'ishlangan. Tadqiqotda fosforitlarni qayta ishlash, ulardan ekstraksion fosfor kislotasini ajratib olish va uni turli aralashmalardan tozalash usullari o'rganilgan. Shuningdek, tozalangan kislota asosida texnik va ozuqabop natriy va natriy-ammoniy ortofosfatlarni olishning fizik-kimyoviy asoslari va texnologiyalari ishlab chiqilgan. Tadqiqot natijalari asosida patentlar olingan, texnologiyalar ishlab chiqarishga joriy etilgan va iqtisodiy samaradorlikka erishilgan.
Asosiy mavzular
- Fosforitlarni qayta ishlash va ekstraksion fosfor kislotasini ajratib olish: Markaziy Qizilqum fosforitlari ishlatilgan bo'lib, ulardan fosfor kislotasini ajratib olish jarayonining samaradorligi o'rganilgan. Fosforitlardan ekstraksion fosfor kislotasini olishning turli usullari va ularning texnik-iqtisodiy samaradorligi tahlil qilingan.
- Ekstraksion fosfor kislotasini tozalash texnologiyasi: Fosfor kislotasini turli aralashmalardan, jumladan, ftor, sulfat va boshqalardan tozalash usullari tadqiq etilgan. Kaltsiy oksidi, nooziq ovqatli fosfat xomashyosi va yuvilgan fokosentrat kabi reagentlar yordamida fosfor kislotasini tozalashning optimal shartlari aniqlangan.
- Natriy va natriy-ammoniy ortofosfatlarni olish texnologiyasi: Tozalangan fosfor kislotasidan natriy di-, gidro-, triortofosfatlar va natriy-ammoniy gidrofosfatlarni olish texnologiyalari ishlab chiqilgan. Bu jarayonlarda turli reagentlar, harorat rejimlar, sovutish tezligi va konsentratsiyaning ta'siri o'rganilgan.
- Olingan mahsulotlarning fizik-kimyoviy xossalari va qo'llanilishi: Olingan natriy va natriy-ammoniy ortofosfatlarning fizik-kimyoviy xossalari aniqlangan va ularning qishloq xo'jaligi, kimyo sanoati va boshqa tarmoqlarda qo'llanilishi bo'yicha tavsiyalar berilgan.