Nasoslar va nasos stansiyalari
Ushbu darslik "Nasoslar va nasos stansiyalari" fanidan bo'lib, unda nasoslar va nasos stansiyalarining tarixi, rivojlanish tendensiyalari, suv ta'minoti va kanalizatsiya tizimlarida ulardan foydalanish, ularning asosiy elementlari, vazifalari, konstruksiyalari, turlari, hisoblash va loyihalash asoslari, parametrlarni hisoblash, xarakteristikalarini qurish tartibi va qoidalari hamda ulardan foydalanish bo'yicha nazariy va amaliy ma'lumotlar berilgan. Kitob muhandislik kommunikatsiyalari qurilishi va montaji yo'nalishi talabalari uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- KIRISH: Kitobning kirish qismida O'zbekistonning rivojlanishi, qishloq xo'jaligi, sanoat, qurilish va boshqa sohalarda nasoslarning ahamiyati haqida so'z boradi. Muhandislik kommunikatsiyalarida nasoslar fanining ahamiyati va ushbu fanni o'rganishning nazariy va amaliy jihatlari yoritilgan.
- I BOB. TURLI XIL NASOSLARNING VAZIFALARI ISHLASH PRINSIPLARI VA QO‘LLANISH SOHALARI: Bu bobda nasoslarning kelib chiqish tarixi, suv uzatish mashinalari, nasoslar va ularning ishlash prinsiplari, qo'llanish sohalari, asosiy texnik parametrlari, jumladan, geometrik, keltirilgan va vakuumetrik so'rish balandligi, nasosning haydash balandligi va keltirilgan haydash balandligi haqida ma'lumotlar berilgan.
- II BOB. HAJMIY NASOSLAR: Bobda porshenli, rotorli, qanotli, diafragmali va suv halqali vakuum nasoslar, ularning tuzilishi, asosiy parametrlari, ish prinsipi va ish ko'rsatkichlari haqida ma'lumot berilgan.
- III BOB. DINAMIK NASOSLAR. KURAKLI NASOSLARNING TURLARI, TUZILISHI VA ISHLASHI PRINSIPI: Bu bobda markazdan qochma, o'qiy va diagonal nasoslar, ularning klassifikatsiyasi, tuzilishi, ishlash prinsipi, asosiy tenglamalari, ichki energiya yo'qotishlari, o'xshashlik qonuniyatlari, tezkorlik koeffitsienti, kavitatsiya hodisasi va joiz so'rish balandligi haqida ma'lumotlar berilgan.
- IV BOB. KURAKLI NASOSLARNING NAZARIYASI: Bobda kurakli nasoslarning ishchi g'ildiragidagi oqimning kinematikasi, asosiy tenglamalari, ichki energiya yo'qotishlari, o'xshashlik qonuniyatlari va ularni andozlash, tezkorlik koeffitsienti, kavitatsiya hodisasi va joiz so'rish balandligi, shuningdek, kritik kavitatsiya zahirasi va uni aniqlash usullari haqida ma'lumotlar berilgan.
- V BOB. KURAKLI NASOSLARNING XARAKTERISTIKALARI VA ULARNING TURLI SHAROITLARDAGI ISH TARTIBLARI: Bobda nasoslarning nazariy xarakteristikasi, turlari va ishchi nuqtani aniqlash, ish ko'rsatkichlarini rostlash usullari, parallel va ketma-ket ishlashi, murakkab tarmoqqa ishlashi, jamlangan grafiklar, nasoslarni tajribada aniqlash va ularning nazorat qilinishi haqida ma'lumot berilgan.
- VI BOB. INERSION VA ISHQALANISH DINAMIK NASOSLARI: Bobda uyurmali, labirintli va shnekli nasoslar, oqimchali nasoslar, havoli suv uzatkichlar (erliftlar), tebranma nasoslar, tasmali va chilvirli suv uzatkichlar hamda gidravlik taranlar haqida ma'lumot berilgan.
- VII BOB. NASOS STANSIYALARINING TURLARI VA ULARNING INSHOOTLARI: Bobda nasos stansiyalari va ularning inshootlari, suv ta'minoti va chiqindi suvlarni chiqarish nasos stansiyalari, ularning tasnifi, tuzilish sxemalari, ko'chma nasos stansiyalari haqida ma'lumot berilgan.
- VIII BOB. NASOS STANSIYALARINING GIDROMEXANIK, ENERGETIK VA YORDAMCHI USKUNA VA JIHOZLARI: Bobda nasos stansiyalarining gidromexanik va energetik uskunalari, asosiy nasoslarni tanlash, nasoslar katalogi, nasoslarni harakatlantiruvchi dvigatellar, mexanik energiya uzatmalari, suv ta'minoti nasos stansiyalarining asosiy gidromexanik uskunalari, nasos stansiyalarining texnik va xo‘jalik ta’minoti tizimi uskunalari va jihozlari, nazorat o‘lchov asboblari haqida ma'lumot berilgan.
- IX BOB. NASOS STANSIYA BINOLARI: Bobda nasos stansiya binolarining turlari, ularga qo‘yiladigan talablar, tuzilishi va tanlash, maxsus turdagi nasos stansiyalar, suvga botiriladigan kapsulali nasos agregatlari haqida ma'lumot berilgan.
- X BOB. NASOS STANSIYALARINING SO‘RUVCHI VA BOSIMLI QUVURLARI VA ULARNING TEXNIK-IQTISODIY HISOBLARI: Bobda nasos stansiyalarining so‘ruvchi va bosimli quvurlari, texnik-iqtisodiy hisoblar, stansiyaning qurilish bahosi va ekspluatatsiya harajatlari, foydalanilgan adabiyotlar haqida ma'lumot berilgan.
- GOLOSSARI: Kitobda ishlatilgan asosiy terminlar va ularning izohli lug'ati keltirilgan.
- Foydalanilgan adabiyotlar: Kitobni tayyorlashda foydalanilgan ilmiy adabiyotlar va manbalar ro'yxati keltirilgan.