Mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi
Ushbu kitob mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi fanining asosiy tushunchalarini, rivojlanish qonuniyatlarini, mehnat bozorining mohiyatini, ishchi kuchi bilan ta'minlash va undan foydalanish yo'llarini, mehnatni tashkil etish asoslarini, mehnat unumdorligini oshirish omillarini va mexanizmlarini, bandlik va ishsizlik muammolarini, aholining turmush darajasini va mehnat potensialini, shuningdek, mehnatga motivatsiya va undan qoniqish jarayonini, hamda mehnatga moslashish omillarini o'rganadi. Kitobda O'zbekistonda mehnat iqtisodiyoti, mehnat bozori, ish haqi tizimi, bandlik siyosati va mehnatga moslashish kabi mavzular chuqur tahlil qilingan. "Mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi" fani bo'yicha talabalarning bilimiga, ko'nikma va malakasiga qo'yiladigan talablar ham aniqlangan.
Asosiy mavzular
- Mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi fanining predmeti va mazmuni: Ushbu mavzu mehnat tushunchasini, uning jamiyatni rivojlanishdagi o‘rnini, mehnat iqtisodiyoti fanining predmeti, maqsadi va vazifalarini, mehnatning mazmuni, turlari va mehnat jarayoni funksiyalarini o‘rganadi.
- Mehnat resurslari: Ushbu mavzu mehnat resurslarining shakllanishi va ulardan foydalanish yo‘llari, ularning sifat ko‘rsatkichlari, mehnat resurslari balansi, uning tarkibiy tuzilmasi va uni hisoblash usullarini o‘rganadi.
- Aholining turmush darajasi va farovonligi: Ushbu mavzu aholining turmush darajasi tushunchasini va uning ko‘rsatkichlari tizimini, aholi ehtiyojlari va turmush darajasiga ta’sir etuvchi omillarni, aholi turmush darajasi ko‘rsatkichlari va indikatorlarini, aholi daromadlari, ularning shakllanish manbalari va foydalanish yo‘nalishlarini o‘rganadi.
- Mehnatga moslashish: Ushbu mavzu mehnatga moslashishning ob’ektiv va sub’ektiv omillarini, kasbni tanlash va unga moslashishni o‘rganadi.
- Mehnatga munosabat va undan qoniqish jarayoni: Ushbu mavzu mehnatga munosabat tushunchasining mazmuni va tuzilishi, mehnatdan qoniqish hosil qilish va uning omillarini, xodimlar mehnatiga baho berishni o‘rganadi.
- Ishsizlik: Ushbu mavzu ishsizlik haqida tushuncha va uni kamaytirishning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati, ishsizlikning sabablari va oqibatlari, O‘zbekistonda ishsizlik muammosining ayrim xususiyatlari va aholini ishsizlikdan himoya qilish borasida davlat tadbirlarini o‘rganadi.
- Aholining ish bilan bandligini shakllanishi va mohiyati: Ushbu mavzu aholini ish bilan bandligining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati, aholini ish bilan ta’minlashni tartibga solish, O‘zbekiston Respublikasida aholini ish bilan bandlik siyosati va aholini ish bilan bandligini oshirish yo‘nalishlarini o‘rganadi.
- Mehnat unumdorligini oshirish omillari va imkoniyatlari: Ushbu mavzu ijtimoiy mehnat unumdorligi va yakka tartibdagi mehnat unumdorligini, mehnat unumdorligini aniqlash usullari, mehnat unumdorligi va mehnat intensivligi nisbati, mehnat unumdorligini oshirish omillari va imkoniyatlarini o‘rganadi.
- Mehnatga haq to‘lash tizimi: Ushbu mavzu bozor xo‘jaligi tizimida ish haqining mohiyati va shakllanishi, bozor sharoitida ish haqining asosiy vazifalari va tamoyillari, tarif tizimining mohiyati va elementlari, jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida mehnatga haq to‘lash tizimini takomillashtirishni o‘rganadi.
- Aholi ijtimoiy muhofaza qilish muammolari: Ushbu mavzu ijtimoiy institutlar va xodimlarni ijtimoiy muhofaza qilish mexanizmi, ijtimoiy muhofaza shakllari va mexanizmlarini amalga oshirishda davlatning roli, O‘zbekistonda Respublikasida aholini ijtimoiy muhofaza qilish tizimining o‘ziga xos xususiyatlarini o‘rganadi.