O`lchash usullari va vositalari

Ushbu o'quv-uslubiy majmua O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligining 2017 yil 1-martdagi 107-buyrug'iga muvofiq ishlab chiqilgan. Majmuada "O'lchash usullari va vositalari" fanining asosiy tushunchalari, o'lchash turlari, birliklari, usullari va vositalari, shuningdek to'qimachilik materiallarining mexanik va fizik xossalarini aniqlash usullari va jihozlari batafsil yoritilgan. Kitobda har bir mavzu bo'yicha nazorat savollari va asosiy tayanch so'zlar ham berilgan. Shuningdek, mustaqil ta'lim mashg'ulotlari va qo'shimcha ma'lumotlar ham keltirilgan.

Asosiy mavzular

• O'lchash usullari va vositalari: O'lchash turlari, o'lchash vositalari, o'lchash usullari va ularning tasnifi, o'lchash usullari va vositalari to'g'risidagi tushunchalar, o'lchash birliklari, sanoatda keng qo'llaniladigan o'lchash usullari va vositalari, o'lchashni amalga oshirish usullari, o'lchash natijalarini qayta ishlash va baholash hamda o'lchashlar jarayonida yuzaga keladigan xatoliklarni aniqlash va kamaytirish usullari haqida ma'lumot beradi.
• To'qimachilik mahsulotlari namliklarini aniqlash usullari: Namlik tushunchasi, uning turlari, gazlar va suyuqliklarning namligini o'lchash usullari va vositalari, qattiq va sochiluvchan materiallarning namligini o'lchash usullari va vositalari, to'qimachilik materiallarining namligini aniqlash usullari va jihozlari, namlikni aniqlashda foydalaniladigan uskunalar va ularning ishlash printsipilari hamda namlikni aniqlashning aniqligi va xatolari haqida ma'lumot beradi.
• Haroratni o'lchash usullari va vositalari: Harorat tushunchasi, harorat shkalalari, haroratni o'lchash usullari va vositalari, termometrlarning turlari, tuzilishi va ishlash printsipilari, haroratni o'lchashda qo'llaniladigan turli usullarning taqqoslashlari, shu jumladan termometrlarning afzallik va kamchiliklari hamda haroratni aniqlashda yuzaga keladigan xatoliklar haqida ma'lumot beradi.
• Gaz va suyuqliklarning miqdorini va sarfini o'lchash: Gazlar va suyuqliklarning zichligi va qovushqoqligini aniqlash usullari va vositalari, ularning texnologik jarayonlardagi ahamiyati hamda zichlik va qovushqoqlikni o'lchashda qo'llaniladigan uskunalar, ularning ishlash printsipilari va texnik xarakteristikalari haqida ma'lumot beradi.
• To'qimachilik mahsulotlarini chiziqli zichligini aniqlash: Chiziqli zichlik tushunchasi, uning turlari va birliklari, to'qimachilik materiallarining chiziqli zichligini aniqlash usullari va vositalari, ip va tolalar uchun chiziqli zichlikni aniqlashda foydalaniladigan uskunalar, ularning ishlash printsipilari va texnik xarakteristikalari, shuningdek, chiziqli zichlikni aniqlashda yuzaga keladigan xatoliklar haqida ma'lumot beradi.
• To'qimachilik mahsulotlarini mexanik xossalarini o'lchash: Mustahkamlik, uzilish kuchi, uzilishdagi uzayish, mexanik ish, qovushqoqlik kabi to'qimachilik materiallarining mexanik xossalarini aniqlash usullari va vositalari, ularning ahamiyati, ularni aniqlashda foydalaniladigan uskunalar va ularning ishlash printsipilari hamda mexanik xossalarini aniqlashda yuzaga keladigan xatoliklar haqida ma'lumot beradi.
• To'qimachilik mahsulotlarining geometrik o'lchamlarini o'lchash: Gazlama eni, uzunligi, qalinligi, tokchalar va boshqa geometrik o'lchamlarini aniqlash usullari va vositalari, ularni aniqlashda foydalaniladigan uskunalar, ularning ishlash printsipilari va texnik xarakteristikalari hamda geometrik o'lchamlarni aniqlashda yuzaga keladigan xatoliklar haqida ma'lumot beradi.
• To'qimachilik mahsulotlarining sifatini aniqlash: To'qimachilik mahsulotlarining sifatini baholash usullari, sifat ko'rsatkichlari, nuqsonlar va ularning turlari, sifatni aniqlashda qo'llaniladigan uskunalar va ularning ishlash printsipilari hamda sifatni aniqlashda yuzaga keladigan xatoliklar haqida ma'lumot beradi.