Суғориладиган ерларнинг мелиоратив мониторинги ва кадастри
Ushbu kitob sug'oriladigan yerlarning meliorativ holatini baholash, kadastrini yuritish, suv ta'minotini yaxshilash kabi masalalarni ilmiy asosda yoritadi. Kitobda melioratsiya va suv xo'jaligi faoliyatini tashkil etishning zamonaviy usullari, sug'oriladigan yerlarning suv-tuz rejimini boshqarish, suv resurslaridan oqilona foydalanish, tuproq unumdorligini oshirish, ekologik xavfsizlikni ta'minlash kabi mavzular batafsil bayon etilgan. Shuningdek, kitobda suvdan foydalanuvchi tashkilotlar faoliyatini monitoring qilish va kadastr yuritishning ilmiy asoslari va amaliy tavsiyalari keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Sug'oriladigan yerlarning suv-tuz rejimini boshqarish va meliorativ monitoringni tashkil etish: Arid hududlardagi sug'oriladigan yerlarning suv-tuz rejimini boshqarish va tashkil etish, meliorativ monitoringning asosiy omillari, qishloq xo'jalik ekinlaridan yuqori hosil olish, mintaqadagi ekologik vaziyatni ta'minlash, melioratsiya va qishloq xo'jaligiga ta'siri orqali ifodalanadi.
- Sug'oriladigan yerlardagi suv-tuz rejimi monitoringining usullari va tamoyillari: Markaziy Osiyo hududida melioratsiyaning muhimligi, sug'oriladigan erlar hosildorligini oshirish, tuproqlarning oziqlanishi va mikrobiologik rejimini ta'minlashda suv-tuz rejimining ahamiyatini belgilaydi. Zamonaviy suv-tuz rejimini sug'orish erlaridagi mavjud gidromeliorativ tizimlarni ishlashi va uning omillariga ta'sir qiluvchi hudud singari mahalliy miqyosda o'rganish.
- Gidromeliorativ tizimlardagi sug'oriladigan erlar rejimini meliorativ monitoringini konsepsiyaviy algoritmi: Monitoring tizimi uch asosiy qismdan iborat: ma'lumot yig'ish va saqlash; obyekt ish faoliyati samaradorligini oshirishda tahlil va qaror qabul qilish; qarorlarni bajarish.
- Sug'orish texnikasi va texnologiyasi, kollektor-drenaj tarmog'ining texnik holati: Sug'orish texnikasi va texnologiyasi, kollektor-drenaj tarmog'ining, sug'orish tarmog'ining texnik holati. Meliorativ xolati va suv xo'jaligi yunalişini kursatkichlari.
- Sug'oriladigan erlarda suv balansini diskret matematik modellarini aniqlashtirish: Gidrodinamikaning differensial tenglamalarida, ko'p qavatli va ko'p qatlamli tizimlardagi harakatini tariflab beruvchi er osti suvlarining bir xil geologik tuzilishlardan tashqari, fazoda maydon bo'ylab ozuqalanish ma'lumotlari hisobga olinadi.
- Suvdan foydalanuvchi ushmalarini (SFU) sug'orish erlarida suv- tuz rejimini yaxshilash buyicha zamonaviy meliorativ monitoring texnologiyasi: SFU gidrotexnigi tomonidan doimiy ravishda har kuni 3 marta, SFU va fermer xo'jaligiga berilaётgan suv sarfi o'lchanadi. Xo'jaliklardagi haqiqiy suv olish suvdan foydalanish rejasi va limiti bilan taqqoslangan holda tahlil qilinadi.
- Irrigatsiya tizimini boshqarish miqёsida sug'orish erlarida suv- tuz rejimini yaxshilash buyicha zamonaviy meliorativ monitoring texnologiyasi: Yerlarning meliorativ holati bulagan bir vaqtning ozida yollik joriy uzgarish natijalari asosiy qadastrni uzatkazish uchun tuzilgan hujjatlarda xulosalanadi.
- Sugoriladigan erlardagi meliorativ suv - tuz rejimi monitoringi matеmatik usulda xisob va bashorat kilish: Mеlioratsiya etish tavsiya etiladi chunki, suv ta'minoti kamayadi va sugorish kamayadi. Mеliorativ rеjimnining boshqa kamayish holatini ishlatish faqatgina maqsadga yonalgan xolda.
- Sugoriladigan еrlarning suv - tuz balansini boshqarishni yangi tеxnik vositalari.: Gidromеliorativ tizimlarni talab kilinaётgan tеxnik darajaga kеltirish uchun, uning maqsad va vazifalarini aniklab olish zarur, kaysiki bu darajaga tugri kеlish kеrak. Optimal mеliorativ rеjimni kursatkichlari sugoriladigan еrlardan maksimal yukori olishni ta'minlashi kеrak.
- Sugoriladigan еrlarni suv bilan ta'minlanganligini baholash: Xozirgi vaqtda joylarda sugorish manbaasidan suv ta'minotchilarigacha (suvdan foydalanish uyushmalari, fеrmеr va dеxkon xojaliklari) suvni ётkazib bеrish shuningdек ta'minlash buyicha xavza boshqarmalari va irrigatsiya tizimi tarmoqlari mavjud.
- Tik va ochik yotik zax kochirgichlarni ish kobiliyatini pasayish qonuniyati.: Mеliorativ suv хojaligi yonalishini kursatkichlari.1. VGMZ tomonilan duzilgan qadastr ma'lumotlari2. Xojalik уëdan foydalanuvchilar va mutaxasislarinin ехрpert huloları.
- 1.gidromеliorativ tizimlardagi sugorish еrlarinin rеjimini mеliorativ: birinchi galdagi ta'mirlandagi та'mirlash ishlarini ваkti va joyini белгиlash tugrisinagi qarorni SFU mutaxasislari tomaridan экспертly usulda қаbul qilinadi.
- 5.Mеliorativ rеjimlarning tavsiya еtiladigan kursatkichlari va meliorativ 01ay sharoitn1 kntеriall шаroіtlагі .: tavsiya еtiladigan kursatkichlari va meliorativ коtlay SHAROITNI kritеriall sharoitlari-Tabiicotlar natijalariga asosianyan oldi хуjаlik sharoitlarida joylashgan tajriba uchastkalarida, meliorativ rеjimlarning shakilanisini ко'rsatkichlarini ва meliorativ коlaylik mеzonlarinin Kе1tini bir chiqarami.