Tabiiy geografiya(O'zbekiston tabiiy geografiyasi)

Ushbu darslik O'zbekistonning tabiiy geografiyasi, geografik rayonlashtirilishi, relefi, iqlimi, ichki suvlari, tuproqlari, o'simlik va hayvonot dunyosini o'z ichiga oladi. Kitobda O'zbekistonning har bir tabiiy-geografik okrugining o'ziga xos xususiyatlari, ularning joylashuvi, geologik tuzilishi, foydali qazilmalari, relefi, iqlimi, ichki suvlari, tuproqlari, o'simlik va hayvonot dunyosi batafsil yoritilgan. Har bir mavzu oxirida nazorat savollari va mustaqil ish uchun topshiriqlar berilgan bo'lib, talabalarning bilimini mustahkamlashga qaratilgan.

Asosiy mavzular

1-MAVZU: KIRISH. O‟ZBEKISTON TABIIY GEOGRAFIYASINING O‟RGANISH OB‟EKTI, MAQSADI, VAZIFASI.: O'zbekiston tabiiy geografiyasining o'rganish ob'ekti, fanning predmeti, maqsadi va vazifalari, O'zbekistonning umumiy tabiiy geografik tavsifi. O'zbekistonning geografik o'rni, maydoni, geologik tuzilishi, relyefi, iqlimi, ichki suvlari, tuproqlari, o'simlik va hayvonot dunyosi haqida ma'lumot beriladi.
2-MAVZU: O‟ZBEKISTON TABIATI VA TABIIY BOYLIKLARINI O‟RGANISH TARIXI.: O'zbekiston tabiati va tabiiy boyliklarini o'rganish tarixi. Qadimgi davrlardan hozirgi kungacha bo'lgan davrda o'rganilish tarixi, geograf olimlarning ishlari haqida ma'lumot beradi.
3-MAVZU: KIRISH. O‟ZBEKISTON GEOLOGIK TUZILISHI.: O'zbekistonning geologik strukturalari, to'rtlamchi davrgacha bo'lgan geologik tarixi, zilzilalar, foydali qazilmalar haqida ma'lumot beradi. O'zbekiston hududida bo'lib o'tgan ba'zi kuchli zilzilalar va tarqalgan foydali qazilmalar turlari ko'rsatilgan.
4-MAVZU: O‟ZBEKISTON REL‟EFI.: O'zbekiston relefining xususiyatlari, tog' tizmalari, tog' oralig'idagi botiqlar va tekislik qismlari haqida ma'lumot beradi. Tog'lar va cho'qqilar, ularning balandliklari haqida ma'lumot beradi.
5-MAVZU: O‟ZBEKISTON IQLIMI.: O'zbekistonning iqlimiy xususiyatlari, iqlimni hosil qiluvchi omillar, yil fasllari va iqlim resurslari haqida ma'lumot beradi. Harorat va yog'inlarning taqsimlanishi va iqlimga ta'sir etuvchi omillar tushuntiriladi.
6-MAVZU: O‟ZBEKISTON ICHKI SUVLARI.: O'zbekistonning ichki suvlari, daryolar, ko'llar, suv omborlari va yer osti suvlari haqida umumiy tavsif beradi. Daryolarning to'yinish tiplari, xo'jalikdagi ahamiyati va ularni toza saqlash yo'llari haqida ma'lumot beradi.
7-MAVZU: O‟ZBEKISTON TUPROQ QOPLAMI.: O'zbekiston hududida tuproqlarning tarqalish qonuniyatlari, asosiy tuproq turlari va ularning tarqalishi, tuproqlarni muhofaza qilish yo'llari haqida ma'lumot beradi.
8-MAVZU: O‟ZBEKISTON O‟SIMLIKLARI.: O'zbekiston o'simliklarining tarqalish qonuniyatlari, cho'l, adir, tog' va yaylov mintaqalari o'simliklari, o'simliklarni muhofaza qilish yo'llari haqida ma'lumot beradi. Shifobaxsh o'simliklar va ularning balandlik mintaqalar bo'yicha tarqalishi ko'rsatilgan.
9-MAVZU: O‟ZBEKISTONNING HAYVONOT DUNYOSI.: O'zbekiston hayvonot dunyosining hudud boyicha tarqalish qonuniyatlari, cho'l, adir, tog' va yaylov mintaqalari hayvonlari, ularni muhofaza qilish yo'llari haqida ma'lumot beradi. O'zbekiston 'Qizil kitobi'ga kiritilgan hayvonlar ro'yxati keltirilgan.
10-MAVZU: O‟ZBEKISTON TABIATI TABIIY BOYLIKLARI VA ULARNI MUHOFAZA QILISH.: O'zbekiston tabiiy resurslarining asosiy turlari, tabiatni ifloslovchi manbalar, tabiatni muhofaza qilishning chora-tadbirlari va asosiy yo'nalishlari, qo'riqxonalar haqida ma'lumot beradi. Tabiiy boyliklarni oqilona foydalanish va muhofaza qilish muhimligi ta'kidlangan.
11-MAVZU: O‟ZBEKISTONNI TABIIY GEOGRAFIK RAYONLASHTIRISH. USTIYURT: O'zbekistonning tabiiy-geografik rayonlashtirilishi, Ustyurt tabiiy-geografik okrugining joylashgan geografik o'rni va geologik tuzilishi, relyefi, iqlimi va ichki suvlari, tuprog'i, o'simligi va hayvonot dunyosi, tabiiy-geografik rayonlari haqida ma'lumot beradi.
12-MAVZU: QUYI AMUDARYO: Quyi Amudaryo tabiiy-geografik okrugining joylashgan geografik o'rni va geologik tuzilishi, relefi, iqlimi va ichki suvlari, tuprog'i, o'simligi va hayvonot dunyosi, tabiiy-geografik rayonlari haqida ma'lumot beradi.
13-MAVZU: QIZILQUM: Qizilqum tabiiy-geografik okrugining joylashgan geografik o'rni va geologik tuzilishi, foydali qazilmalari, relefi, iqlimi va ichki suvlari, tuprog'i, o'simligi va hayvonot dunyosi, tabiiy-geografik rayonlari haqida ma'lumot beradi.
14-MAVZU: QUYI ZARAFSHON: Quyi Zarafshon tabiiy-geografik okrugining joylashgan geografik o'rni va geologik tuzilishi, relefi, iqlimi va ichki suvlari, tuprog'i, o'simligi va hayvonot dunyosi, tabiiy-geografik rayonlari haqida ma'lumot beradi.
15-MAVZU: TOG‘ OLDI VA TOG‘ KICHIK PROVINTSIYALARI.: Tog' oldi va tog' kichik provinsiyalari O'zbekistonning shimoli-sharqiy, sharqiy va janubi-sharqiy tomonida joylashgan. Bu provinsiyalarga kiruvchi okruglar sanab o'tilgan.
16-MAVZU: FARG‘ONA: Farg'ona tabiiy-geografik okrugining joylashgan geografik o'rni va geologik tuzilishi, foydali qazilmalari, relefi, iqlimi va ichki suvlari, tuprog'i, o'simligi va hayvonot dunyosi, tabiiy-geografik rayonlari haqida ma'lumot beradi.
17-MAVZU: O‟RTA ZARAFSHON: O'rta Zarafshon tabiiy-geografik okrugining joylashgan geografik o'rni va geologik tuzilishi, relefi, iqlimi va ichki suvlari, tuprog'i, o'simligi va hayvonot dunyosi, tabiiy-geografik rayonlari haqida ma'lumot beradi.
18-MAVZU: QASHQADARYO: Qashqadaryo tabiiy-geografik okrugining joylashgan geografik o'rni va geologik tuzilishi, relefi, iqlimi va ichki suvlari, tuprog'i, o'simligi va hayvonot dunyosi, tabiiy-geografik rayonlari haqida ma'lumot beradi.
19-MAVZU: SURXONDARYO: Surxondaryo tabiiy-geografik okrugining joylashgan geografik o'rni va geologik tuzilishi, relefi, iqlimi va ichki suvlari, tuprog'i, o'simligi va hayvonot dunyosi, tabiiy-geografik rayonlari haqida ma'lumot beradi.
20-MAVZU: G‟ARBIY TYANSHAN: G'arbiy Tyanshan tabiiy-geografik okrugining joylashgan geografik o'rni va geologik tuzilishi, relefi, iqlimi va ichki suvlari, tuprog'i, o'simligi va hayvonot dunyosi, tabiiy-geografik rayonlari haqida ma'lumot beradi.
21-MAVZU: TURKISTON-NUROTA: Turkiston-Nurota tabiiy-geografik okrugining joylashgan geografik o'rni va geologik tuzilishi, relefi, iqlimi va ichki suvlari, tuprog'i, o'simligi va hayvonot dunyosi, tabiiy-geografik rayonlari haqida ma'lumot beradi.
22-MAVZU: HISOR-ZARAFSHON: Hisor-Zarafshon tabiiy-geografik okrugining joylashgan geografik o'rni va geologik tuzilishi, foydali qazilmalari, relefi, iqlimi va ichki suvlari, tuprog'i, o'simligi va hayvonot dunyosi, tabiiy-geografik rayonlari haqida ma'lumot beradi.
23-MAVZU: BOBOTOG‘: Bobotog‘ tabiiy-geografik okrugining joylashgan geografik o'rni va geologik tuzilishi, relefi, iqlimi va ichki suvlari, tuprog'i, o'simligi va hayvonot dunyosi, tabiiy-geografik rayonlari haqida ma'lumot beradi.
24-MAVZU: TOSHKENT-MIRZACHO‘L: Toshkent-Mirzachо‘l tabiiy-geografik okrugining joylashgan geografik o'rni va geologik tuzilishi, relefi, iqlimi va ichki suvlari, tuprog'i, o'simligi va hayvonot dunyosi, tabiiy-geografik rayonlari haqida ma'lumot beradi.