Ибн Давлат адабий меросининг матний ва ғоявий-бадиий таҳлили
Ushbu avtoreferat Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasi tomonidan №B2018.3.PhD/Fil 539 raqami bilan roʻyxatga olingan falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasiga bagʻishlangan. Dissertatsiyada Im Davlat ijodining matniy, gʻoyaviy-badiiy jihatlari, adabiy merosi ilmiy-nazariy va amaliy jihatdan tahlil qilingan. Tadqiqotda Im Davlatning ijodiy faoliyati, adabiy muhitdagi oʻrni, Sharq mumtoz adabiyoti anʼanalari asosida yaratilgan asarlarining tahlili hamda oʻz davri uchun muhim boʻlgan falsafiy, diniy-tasavvufiy gʻoyalari oʻrganilgan. Shuningdek, Im Davlatning nazm va nasrda qoʻllagan badiiy mahorati, oʻziga xos uslubi, adabiy-estetik qarashlari atroflicha ochib berilgan. Tadqiqot natijalari Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Qoraqalpogʻiston boʻlimi hamda Oʻzbekiston Milliy telekompaniyasi kabi ilmiy va ijodiy muassasalarda foydalanilgan. Kitobda, shuningdek, Im Davlatning hayoti va ijodi haqida yangi maʼlumotlar, qoʻlyozmalarning tadqiqi va nashrga tayyorlanishi masalalariga ham toʻxtalib oʻtilgan. Tadqiqot yakunida muallif Im Davlatni oʻzbek adabiyotining noyob namoyandalaridan biri sifatida tan olinishi lozimligini taʼkidlaydi.
Asosiy mavzular
- Im Davlat ijodining matniy va gʻoyaviy-badiiy tahlili: Dissertatsiyada Im Davlatning adabiy merosi matniy va gʻoyaviy-badiiy jihatlari chuqur oʻrganilib, uning ijodining oʻziga xos xususiyatlari, nazmiy asarlarining tahlili, falsafiy, diniy-tasavvufiy qarashlari hamda Sharq mumtoz adabiyoti anʼanalari bilan bogʻliqligi ochib berilgan.
- Im Davlatning hayoti va ijodiga oid manbalar: Ushbu mavzu doirasida Im Davlatning hayoti, oilasi, ijodiy faoliyati, shaxsiy arxivlarida saqlanayotgan asarlari haqidagi maʼlumotlar, qoʻlyozmalarning tadqiq etilishi va nashrga tayyorlanish masalalari yoritilgan.
- Im Davlatning adabiy-estetik qarashlari: Dissertatsiyada Im Davlatning adabiy-estetik qarashlari, jahon adabiyotining ustozlari, jumladan, Navoiy, Mashrab, Xuvaydo, Xazinilardan taʼsiri, oʻziga xos uslubi, sheʼriy sanʼatlar va badiiy vositalardan foydalanish mahorati, oʻz davri bilan bogʻliq ijtimoiy-siyosiy, maʼnaviy-maʼrifiy masalalarga munosabati tahlil qilingan.
- Im Davlat devonining kompozitsiyasi va janr xususiyatlari: Im Davlatning "Devon"i tarkibiy tuzilishi, janrlari, matniy oʻziga xosliklari, kompozitsiyasi, obrazlar tasnifi hamda sheʼriyatida qoʻllangan vazn, qofiya va radiflar, shuningdek, zulkofiyayntin, oʻziga xos radif tizimlari tadqiq etilgan.