Графен, фуллеренлар ва кичик энергияли водород атомларининг ўзаро таъсири жараёнларини моделлаштириш

Ushbu avtoreferat O'zbekiston Fanlar akademiyasi Ion-Plazma va lazer texnologiyalari instituti tomonidan tayyorlangan va IgM-plazma va lazer texnologiyalari instituti huzuridagi Ilmiy darajalar beruvchi DSc.02/30.12.2019.FM.65.01 raqamli Ilmiy kengashda himoya qilingan nomzodlik dissertatsiyasining qisqacha mazmunini o'z ichiga oladi. Dissertatsiya O'lmas Turg'unboyevich Aliyev nomidagi Fizika-matematika fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) darajasini olish uchun 2021 yilda himoya qilingan. Tadqiqotning asosiy maqsadi - grafen, fullerlar va vodorod atomlari o'zaro ta'sirining dinamik jarayonlarini modellashtirishdan iborat. Tadqiqotlar 2015-2021 yillardagi O'zbekiston Respublikasi oldida turgan ilmiy-texnik rivojlanishning ustuvor yo'nalishlariga mos keladi. Kitobda grafen va fullerlarning o'zaro ta'siri, vodorod atomlarining fullerlar bilan interaktsiyasi va shu jarayonlarni modellashtirish usullari batafsil yoritilgan. Tadqiqotlar natijalari nazariy va amaliy ahamiyatga ega bo'lib, yangi nano-materiallar va zamonaviy mikro- va nanoelektronika elementlarini yaratishga hissa qo'shadi.

Asosiy mavzular

Grafen va fullerlarning o'zaro ta'siri: Ushbu mavzu doirasida fullerlarning grafen bilan adsorbtsiyasi jarayonining geometrik joylashishiga ta'siri o'rganildi. Shuningdek, fuller va grafen orasidagi bog'lanish energiyalari diapazoni aniqlanib, nazariy va eksperimental ma'lumotlar bilan solishtirildi. Fullerlarning grafen bilan adsorbtsiyasining turli usullari va ularning geometrik xarakteristikasi tahlil qilindi.
Vodorod atomlarining fullerlar bilan o'zaro ta'siri: Tadqiqotda vodorod atomlarining fullerlar ichiga kirib borishi uchun optimal va minimal energiya qiymatlari aniqlandi. Vodorod atomlarining fullerlar bilan gemosorbsiyasi jarayonida qanday holatlar yuzaga kelishi mumkinligi o'rganildi. Shuningdek, vodorod atomlarining fullerlar va grafen tuzilmalari bilan o'zaro ta'siri jarayonlari modellashtirildi va bu jarayonlarning kinetik energiya va tushish burchaklariga bog'liqligi tahlil qilindi.
Modellashtirish usullari: Dissertatsiyada molekulyar dinamika usullari, xususan, Brenner potensialidan foydalanilgan holda hisoblashlar amalga oshirildi. Ushbu usullar yordamida atomlar va molekulalarning o'zaro ta'sirini modellashtirishning asosiy jihatlari ko'rib chiqildi.