Organik kimyo (1 qism)
Ushbu uslubiy qo'llanma Toshkent farmatsevtika instituti talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, organik kimyo laboratoriya ishlarini bajarish bo'yicha nazariy va amaliy bilimlar beradi. Unda organik kimyo modullari, reaksiyalar, mexanizmlar va tajribalarni o'tkazish qoidalari batafsil yoritilgan.
Asosiy mavzular
- ORGANIK KIMYO: Organik kimyo modulini o'rganishdan maqsad - asosiy organik birikmalar sinflarining kimyoviy xatti-harakatlari, ularning tuzilishi bilan bog'liqligini bilish qonuniyatlarini shakllantirish, funksional guruhlarga sifatli reaksiyalarni bajarish, turli xil organik sinflarning alohida vakillarini olishdir. Ushbu qo'llanma talabalarga shu maqsaddan kelib chiqqan holda chuqur bilim beradi.
- Organik birikmalarning element tahlili: Organik birikma tarkibidagi elementlarni aniqlash usullarining majmuasiga organik birikmalarning sifat tahlili deyiladi. Organik birikma tarkibiga kirgan elementlarni aniqlash uchun organik modda oksidlash yoki minerallash yo'llari bilan anorganik moddaga aylantiriladi.
- Organik birikmalarning tuzilishi, nomenklaturasi, izomeriyasi, stereoizomeriyasi: Organik birikmalarning tuzilishi, nomenklaturasi, izomeriyasi va stereoizomeriyasini o'rganish organik kimyoning asosiy qismlaridan biridir. Ushbu mavzu talabalarga organik birikmalarning tuzilishi, nomlanishi va ular orasidagi izomeriya turlari haqida tushuncha beradi.
- Alkanlar va sikloalkanlar: Ushbu mavzu alkanlar va sikloalkanlarning tuzilishi, nomenklaturasi, izomeriyasi, olinish usullari va kimyoviy xossalari bilan tanishtiradi. Shuningdek, ularning reaksion qobiliyati va mexanizmlari tahlil qilinadi.
- Alkenlar va alkadienlar: Alkenlar va alkadienlarning tuzilishi, nomenklaturasi, izomeriyasi, olinish usullari va kimyoviy xossalari o'rganiladi. Ularning reaksion qobiliyati va mexanizmlari, ayniqsa elektrofil birikish reaksiyalari batafsil ko'rib chiqiladi.
- Alkinlar: Alkinlarning tuzilishi, nomenklaturasi, izomeriyasi, olinish usullari va xossalari o'rganiladi. Alkinlarning CH-kislotaligi, di- va trimerlanish reaksiyalari, shuningdek ularning reaksion qobiliyati tahlil qilinadi.
- Organik galogen birikmalar: Organik galogen birikmalarning tuzilishi, nomenklaturasi, olinish usullari va kimyoviy xossalari o'rganiladi. Nukleofil o'rin olish reaksiyalari va ularning mexanizmlari batafsil yoritilgan.
- Spirtlar va oddiy efirlar: Spirtlar va oddiy efirlarning kislota-asosli xossalari, ularning reaksion qobiliyati haqidagi bilimlarni shakllantirishga qaratilgan. Ularning olinish usullari, kimyoviy xossalari va o'ziga xos reaksiyalari ko'rib chiqiladi.
- Fenollar: Fenollarning kislota-asosli xossalari, ularning reaksion qobiliyati haqidagi bilimlarni shakllantirishga qaratilgan. Ularning olinish usullari, kimyoviy xossalari va o'ziga xos reaksiyalari ko'rib chiqiladi.
- Oksobirikmalar (Aldegidlar va Ketonlar): Oksobirikmalarning reaksion qobiliyati ularning tuzilishiga bog'liqligi haqidagi bilimlarni shakllantirish. Aldegid va ketonlarning olinishi, oksidlanish reaksiyalari va xossalari, shuningdek ularning reaksion qobiliyati va mexanizmlari batafsil o'rganiladi.
- Monokarbon kislotalar: Monokarbon kislotalarning kimyoviy xossalari ularning tuzilishiga bog'liqligi haqidagi qonuniyatlar, xususiyatlari haqidagi bilimlarni shakllantirish. Ularning olinish usullari, reaksion qobiliyati va o'ziga xos sifat reaksiyalari ko'rib chiqiladi.
- Dikarbon kislotalar: Dikarbon kislotalarning kimyoviy xossalari ularning tuzilishiga bog'liqligi haqidagi qonuniyatlar, xususiyatlari haqidagi bilimlarni shakllantirish. Ularning olinish usullari, reaksion qobiliyati va o'ziga xos sifat reaksiyalari ko'rib chiqiladi.
- Aminlar: Aminlarning asosli va nukleofil xossalari, aminoguruh va u bilan bog'langan radikalning o'zaro ta'siri haqidagi bilimlarni shakllantirish. Ularning olinish usullari, kimyoviy xossalari va o'ziga xos reaksiyalari ko'rib chiqiladi.
- Diazo- va azobirikmalar: Diazo- va azobirikmalarning tuzilishi, bu birikmalar eng faol birikmalar ekanligi va ularning amaliy ahamiyati haqidagi bilimlarni shakllantirish. Ularning olinish usullari va kimyoviy xossalari o'rganiladi.
- Organik birikmalarda reaksiya turlari va mexanizmlari: Organik birikmalarda reaksiya turlari va ularning mexanizmlari haqida bilim beradi. Birikish, o'rin olish, ajralish, oksidlanish va qaytarilish reaksiyalari, ularning mexanizmlari tahlil qilinadi.